![حسابداری تعهدی چیست؟ [تعریف، مزایا و تاثیرات حسابداری تعهدی]](https://asansabt.com/academy/wp-content/uploads/2021/02/con131-0-Hesabdari-Taahodi-991122.jpg)
هر شرکتی اعم از بزرگ و کوچک، با یک حسابداری اصولی می‌تواند پول بسیاری را از هدر رفتن نجات دهد و همچنین از میزان ورود و خروج دارایی خود مطلع شود.
مدیران شرکت‌ها باید از اهمیت حفظ و نگهداری اسناد مالی و استفاده از گزارش‌های مالی برای تصمیم‌گیری آگاه باشند. حساب‌هایی که به‌درستی ثبت و نگهداری شوند می‌توانند گزارش‌های مالی مهمی مثل صورت جریان، وجوه نقدینگی و سایر شاخص‌های عملکرد را فراهم کند، که در نهایت به موفقیت و ماندگاری کسب‌وکار منجر می‌شود.
یک حسابدار با علم محاسبه صورت‌حساب سود، ترازنامه، صورت‌حساب، حقوق صاحبان سهام، صورت‌حساب جریان وجوه نقد، صورت‌حساب درآمد کل، نقش بزرگی در تصمیم‌گیری، استراتژی‌های برنامه‌ریزی، تعیین موقعیت، برآورد شکست‌ها و موفقیت‌ها دارد.
در ادامه مطلب شما را با نوعی از حسابداری به نام حسابداری تعهدی آشنا خواهیم کرد.
حسابداری تعهدی چیست؟
حسابداری تعهدی به نوعی از حسابداری گفته می‌شود که مبنای آن، نه بر اساس پول به دست آمده بلکه بر اساس قراردادهای عقد شده است. به بیان دیگر، زمان نقد شدن دریافتی‌ها و پرداخت نقدی هزینه‌ها ملاک شناسایی و ثبت‌های حسابداری نیست، بلکه صرفاً ثبت یک قرارداد یا معامله و یا تقبل یک پرداختی به تاریخ خاص باعث تحقق آن درآمد یا هزینه و ثبت در حساب‌ها و انعکاس در گزارش‌های مالی خواهد شد.
به عنوان مثال: شرکتی با عقد یک قرارداد می‌گوید که ۳۰ درصد سود داشته، درحالی که هنوز پولی از آن قرارداد دریافت نکرده است. به این نوع از حساب کردن درآمدها، حسابداری تعهدی می‌گویند.
دسته بندی‌ها در حسابداری تعهدی چگونه است؟
۱. درآمد تعهدی
به درآمد و دارایی‌های دریافت نشده یک شرکت درآمد تعهدی گفته می‌شود. گاهی اوقات شرکت‌ها ممکن است کالا و خدماتی را در قالب بدهی ارائه بدهند که جز‌ء درآمد تعهدی محسوب می‌شود.
۲. هزینه‌های معوق
هزینه‌ای که متحمل شده اما هنوز پرداخت نشده را هزینه معوق می‌گویند.
مزایای حسابداری تعهدی
در این روش از حسابداری، دسترسی به اطلاعات سازمانی و وضعیت سازمان تصریح می‌یابد. تعیین میزان درآمدها و هزینه‌ها و گزارش صحیح از فعالیت‌های شرکت در دوره‌های مالی فقط با استفاده از حسابداری تعهدی قابل انجام است. اطلاع از میزان و ارزش موجودی‌ها و دارایی‌های سازمان با ثبت و ضبط موجودی‌های ثابت از جمله، اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات در سیستم حسابداری تعهدی قابل انجام است. از موارد دیگر می‌توان به امکان تعیین قیمت تمام شده هر پروژه، هزینه استهلاک و غیره با کمک این نوع از حسابداری انجام می‌گیرد.
تاثیر حسابداری تعهدی
تعهد روش ثبت اطلاعات را تغییر می‌دهد، این روش برای شناسایی ابهام‌های حسابداری مربوط به درآمدها و بدهی‌ها بسیار کارآمد است است. با حسابداری تعهدی در یک شرکت ما می‌توانیم با نگاه به بدهی‌های آینده درآمد را پیش‌بینی کنیم.
در زیر چهار نمونه از تاثیرات حسابداری تعهدی برای مطالعه شما ذکر شده است.
تاثیر حسابداری تعهدی بر دارایی‌ها
ابتدا با یک مثال توضیح می‌دهیم. تصور کنید در تاریخ ۱۵ اسفند یک محموله ۳۰ تنی از موجودی کالا به مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد و در ازای فروش این میزان کالا تعهدی دریافت می‌کنیم که تاریخ ۱۵ اردیبهشت این مبلغ را دریافت نماییم. در روش حسابداری تعهدی این مبلغ در حساب حساب‌های دریافتنی ثبت می‌گردد، چه با استفاده از حساب واسطه کالای فروش رفته و چه بدون استفاده از آن، اما در نهایت شخصی که گزارش‌های پایان سال را می‌بیند با یک نگاه متوجه می‌شود که ۱۵۰ میلیون تومان به دارایی‌های مجموعه در ازای فروش مقدار کالا اضافه خواهد شد.
تاثیر حسابداری تعهدی بر بودجه
ایجاد یک برنامه بودجه و چیدن استراتژی‌ها متناسب با آن یکی از مهمترین کارها برای یک شرکت است. شناخت منابع آینده، هزینه‌ها و درآمدهای آینده و… از این جمله هستند.
اما کارشناسان بودجه بر اساس صورت‌های مالی منابع را به مرکز هزینه‌های عملیاتی اختصاص دهند که بهترین عملکرد را برای سازمان به ارمغان بیاورد. حال تصور کنید با روش حسابداری نقدی بسیاری از دریافت‌ها و پرداخت‌های سازمان به صورت معلق مانده باشد و ثبت نشده باشد؛ کارشناس بودجه قطعا با ضریب خطای بالایی کارش را انجام خواهد داد در صورتی که اگر روش حسابداری تعهدی مستقر شده باشد با اتکا به شناسایی و ثبت درآمدها، هزینه‌ها و دریافت و پرداخت‌ها در زمان قرارداد، کارشناس بودجه نیز با اطمینان به بودجه بندی خواهد پرداخت.
تاثیر حسابداری تعهدی بر هزینه‌ها
در بحث هزینه‌ها مبالغی وجود دارند که ما مستلزم به پرداخت آن ها هستیم اما در حال حاضر از پرداخت آن‌ها فارغیم. مانند هزینه‌ی حقوق کارکنان یا سود سهام پرداختی. هزینه‌های از این دست اگر در زمان گزارش گیری شناسایی و ثبت نشده باشند علاوه بر خدشه وارد کردن به شفافیت گزارش باعث بالا رفتن ناصحیح سود ویژه می‌شوند و به این ترتیب مالیات پرداختی شرکت نیز بیشتر خواهد شد.
هزینه استهلاک دستگاه‌ها و دارایی‌های ثابت از بهترین مثال‌های الزام رعایت روش حسابداری تعهدی است. مستهلک کردن سالانه بخشی از ارزش دارایی و تبدیل آن مبلغ به هزینه باعث واقعی‌تر شدن گزارش و کاهش سود ویژه خواهد شد.
تاثیر حسابداری تعهدی بر درآمد
برای محاسبه سود یک کسب‌وکار به مهمترین عاملی که نیاز داریم دانستن میزان درآمد است. برای شرکت‌های بزرگ این مسئله ممکن نیست که فقط در زمان پرداخت وجه درآمد و هزینه‌ها را حساب کنند، چراکه یک شرکت پیمانکاری ممکن است ده‌ها پیمان دریافت کند و مجبور باشد به همه آن ها رسیدگی کند.
بهترین روش کمک به سیستم مالی این مجموعه استفاده از روش حسابداری تعهدی است. به این روش که با ارسال یا تایید هر صورت وضعیت مبلغ درآمد مورد نظر شناسایی و ثبت گردد تا تاثیر خود را بر میزان سود داشته باشد و ارقام گزارش سود و زیان را واقعی کند.
باید گفت که در همین راستا باید توجه داشت که این افزایش سود افزایش مالیات پرداختنی را نیز به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال اگر مجموعه‌ای در اواخر سال مالی خود به میزان سقف معافیت مالیاتی‌اش درآمد کسب کرده باشد دوست دارد درآمدهای مازاد خود را شناسایی و ثبت نکند و آن‌ها را به سال بعد انتقال دهد.
مقاله مرتبط: مالیات بر درآمد چیست؟
تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی
حسابداری تعهدی نقطه مقابل حسابداری نقدی است. در روش حسابداری نقدی فقط مبادله پول نقد در معاملات است که محاسبه می‌شود. در حالیکه در حسابداری تعهدی هنگام عقد قرارداد و زمانی که هنوز پولی دریافت نشده است مورد حساب قرار می‌گیرد. ساختار حسابداری تعهدی برای سازمان‌هایی که هدف سودآوری ندارند و سود معیار مناسبی برای سنجش عملکرد آن‌ها نیست، مناسب نمی‌باشد. سیستم حسابداری تعهدی نمی‌تواند راه حل خوبی برای مسائل تخصیص منابع، هزینه‌های مشترک میان برنامه‌ها را ارائه دهد و این موضوع باعث درک نادرست برای استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی می‌شود.
حسابداری نقدی هزینه‌های غیر نقدی مانند استهلاک را حذف می‌کند و این در حالی است که حسابداری تعهدی برای بررسی دقیق و هزینه یابی کامل است. با چشم پوشی از هزینه‌هایی چون استهلاک وغیره می‌توان ادعا کرد که، بین ارقام حسابداری بر نقدی و تعهدی فقط زمان ایجاد تفاوت می‌کند.
از جمله نارسایی روش حسابداری نقدی عدم امکان ارزیابی عملکرد مدیریت سازمان‌ها، عدم وجود نظام بودجه بندی جامع مبتنی بر فعالیت‌ها، عدم ثبت کامل مطالبات و تعهدات و غیره، که نشان دهنده عدم امکان مدیریت نقدینگی و مدیریت هزینه‌ها در این روش است.