شرکتهای سهامی برای انجام کارهای تجاری و بازرگانی تشکیل می‌شوند. سرمایۀ آنها نیز از طریق سهام‌های هم‌ارزش تأمین میشود که مسئولیت صاحبان سهام تنها محدود به مبلغ اسمی سهام‌شان است. در قانون تجارت ایران، شرکتهای سهامی به دو نوع سهامی عام و سهامی خاص تقسیم شده‌اند. انتخاب نوع آن به زمینۀ فعالیت کمپانی‌ها و برنامه‌های کاری آیندۀ آنها بستگی دارد. البته شخصیت حقوقی یک شرکت سهامی، مستقل از مالکان آن است. به طور مثال، یک شرکت سهامی عام میتواند با نام خود برای گرفتن وام اقدام کند یا صاحب دارایی‌هایی باشد. همچنین میتواند قراردادهایی امضا کند یا در دادگاه اقامه دعوی نماید. زمینه فعالیت شرکتهای سهامی عام بسیار گسترده است و حوزه‌های گوناگونی را در بر میگیرد. کارخانه‌ها و صنایع مختلف، پروژه‌های عمرانی، استخراج معدن، تاسیس بانک و پتروشیمی از جمله موضوعاتی هستند که یک شرکت سهامی عام میتواند در آنها حضور داشته باشد. در این مقاله به طور کامل به توضیح شرکت سهامی عام می‌پردازیم و به این سؤال پاسخ می‌دهیم که شرکت سهامی عام چیست.
حاشیه » شرکتهای سهامی، تنها نوع شرکتهای تجاری نیستند. شرکتهای با مسئولیت محدود یکی از محبوب‌ترین انواع شرکتهای تجاری در ایران هستند.
تعریف شرکت سهامی عام
شرکت سهامی عام (Public company) یکی از انواع شرکتهای سهامی است که قسمتی از سرمایۀ آن از راه فروش سهام به مردم (افراد غیر مؤسس) تأمین میشود. فروش سهام شرکت سهامی عام در بورس اوراق بهادار انجام میگیرد. سازمان بورس هر کشوری مطابق مقررات خود عمل می‌کند، اما معمولاً شرکت‌هایی اجازۀ حضور در بورس را می‌یابند که دارای اعتبار و سرمایۀ زیاد باشند. مؤسسان این نوع شرکت‌ها میتوانند بخشی از سرمایۀ شرکت خود را از فروش عمومی سهام به مردم تأمین نمایند. در واقع آنها به این ترتیب مالکیت خود را به دیگران منتقل می‌کنند. در شرکتهای سهامی عام، تعداد شرکا بیشتر از سایر انواع شرکتهای سهامی است. در نتیجه، جمع شدن سرمایههای کوچک میتواند موجب ایجاد سرمایهای بزرگ شود که فعالیتهای اقتصادی بزرگ را ممکن سازد.
تفاوت شرکت سهامی عام با سهامی خاص
هرچند در نوشته‌ای جدا به طور کامل به تفاوت شرکتهای سهامی خاص و سهامی عام پرداخته‌ایم، در اینجا هم اشاره مختصری به این موضوع خواهیم کرد. مهمترین تفاوت شرکت سهامی عام با خاص این است که سهام شرکتهای سهامی عام قابل معامله در بورس هستند. در واقع سهام آنها قابل ارائه به مردم است، در حالی که سهام شرکتهای سهامی خاص در انحصار موسسان آنهاست. شرکتهای سهامی عام معمولاً برای پروژه‌های بزرگی شکل می‌گیرند که به گرد آمدن سرمایههای زیاد و تخصص‌های فراوان در آنها نیاز است. سهامی خاص یا با مسئولیت محدود شاید برای پروژه‌های کوچک مناسب باشند، اما برای تأسیس کارخانه‌های بزرگ و تجارت‌های وسیع بین‌المللی شرکت سهامی عام بهترین گزینه است. گفتنی است که شرکتهای بزرگ سهامی عام میتوانند مالک شرکتهای کوچک‌تر سهامی خاص باشند و زیرمجموعه‌های مختلف داشته باشند.
ویژگی‌های شرکت سهامی عام
مهمترین ویژگی شرکتهای سهامی عام این است که برای تأمین سرمایه مورد نیاز خود میتوانند به مردم رجوع کنند. آنها از طریق پذیرهنویسی عمومی میتوانند افراد غیر مؤسس را نیز در فعالیتهای خود سهیم کنند. از آنجایی که جابه‌جایی سهام در شرکتهای سهامی عام به موافقت سهامداران مشروط نیست، این نقل و انتقال‌ها به سادگی انجام میگیرد و در نتیجه پویایی مالی بیشتری حاکم است. همچنین آنها میتوانند اوراق قرضه صادر کنند و از این طریق به جمع کردن سرمایههای لازم بپردازند. گفتنی است که همانند دیگر شرکت‌ها، عبارت «سهامی عام» در تمام برگه‌های حقوقی و اطلاعیه‌ها باید خوانا و دقیق و روشن درج شود. رعایت تمام قوانین ثبت شرکت در ایران نیز الزامی و ضروری است، حتی اگر آن شرکت سهامی عام فعالیتهای جهانی داشته باشد.
شرایط لازم برای ثبت شرکت سهامی عام
- حداقل تعداد شرکا در شرکتهای سهامی عام پنج نفر و حداقل تعداد اعضای هیئت مدیره نیز پنج نفر است. حداکثر تعداد شرکا در قانون مشخص نشده است. در نتیجه، حداقل تعداد سهامداران در شرکتهای سهامی عام پنج نفر است و این عدد میتواند تا هزاران نفر افزایش یابد.
- حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت سهامی عام پنج میلیون ریال است. بخشی از این مبلغ را موسسان و بخشی دیگر را مردم تأمین می‌کنند. هر گاه سرمایه شرکت سهامی عام از این میزان کمتر شود، نوع شرکت باید تغییر کند یا به طور کامل منحل شود.
- حداکثر سهم سرمایه موسسان میتواند بیست درصد از کل سرمایه شرکت باشد. از این میزان، سی و پنج درصد آن باید به صورت نقدی تأمین شود و در یک حساب بانکی با عنوان «شرکت سهامی عام در شرف تاسیس» سپرده شود. رسید این سپردۀ نقدی به مرجع ثبت شرکت‌ها در ایران تسلیم میشود.
- اساسنامه شرکت سهامی عام باید بعد از پذیرهنویسی سهام‌ها و پس از برگزاری مجمع عمومی موسسان تدوین و تصویب شود. نخستین مدیران و بازرسان شرکت نیز باید در این مرحله انتخاب شوند.
- فروش سهام شرکت سهامی عام باید با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار انجام بگیرد.
- مسئولیت سهامداران در شرکتهای سهامی عام به میزان مبلغ اسمی سهام آنهاست.
- مراحل تشکیل شرکت سهامی عام باید طبق قانون تجارت ایران و لایحه اصلاحی آن باشد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی عام
به منظور ثبت شرکت سهامی عام در تهران و دیگر شهرهای ایران، نخست باید مجمع عمومی موسسین تشکیل شود. پس از پیش‌نویس اساسنامه، اعضا موظف‌اند مدارک لازم برای ثبت شرکتهای سهامی عام را به طور کامل فراهم کنند. اولین گام در راه اقدام برای تاسیس شرکت سهامی عام، فرستادن مدارک به اداره ثبت شرکت‌ها جهت آغاز فرایند پذیرهنویسی است. گفتنی است که پیش از شروع پذیرهنویسی باید مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار گرفته شود. همچنین توجه به این نکته ضروری است که تمام اظهارنامه‌ها که برای کسب اجازه پذیرهنویسی شرکت در شرف تاسیس سهامی عام تهیه می‌شوند باید با درج دقیق تاریخ، به امضای تمام اعضای هیئت موسس برسند.
- اظهارنامه شرکت سهامی عام (دو نسخه)
- اساسنامه شرکت سهامی عام (دو نسخه)
- طرح اعلامیه پذیرهنویسی (دو نسخه)
- گواهی بانکی تامین حداقل سرمایه شرکت سهامی عام (۳۵% سرمایهای که موسسان باید فراهم کنند)
- تعیین سرمایه شرکت و تفکیک نقدی و غیرنقدی بودنشان
- مشخص کردن تعداد سهام‌ها و خصوصیات و امتیازات آنها
- کپی برابر اصل مدارک شناسایی موسسان
- مجوز اولیۀ سازمان بورس و اوراق بهادار
- فیش پرداخت‌ها و واریزها
- فرم تکمیل‌شدۀ مشخصات اعضا
- فرم تکمیل‌شدۀ نام شرکت و نشانی آن
شیوه ثبت شرکت سهامی عام
پس از فرستادن مدارک لازم برای ثبت شرکت سهامی عام به اداره ثبت شرکت‌ها، باید منتظر تأیید آنها بود. کارشناسان این اداره تمام مدارک ارسالی را با دقت بررسی می‌نمایند و تمام اظهارنامه‌ها و ضمائم را مطالعه می‌کنند. پس از تطبیق دادن آنها با قوانین و در صورت نبود کاستی اجازه انتشار اعلامیه پذیرهنویسی برای شرکت مورد نظر صادر میشود. در این مرحله، موسسین باید برای تامین سرمایه اقدام کنند. در نهایت، روند ثبت شرکت سهامی عام با درج آگهی در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار به پایان می‌رسد.
به خاطر داشته باشید که شرکتهای سهامی حتی اگر مستقیماً در فعالیتهای بازرگانی حضور نداشته باشند، باز هم طبق قانون شرکت بازرگانی محسوب می‌شوند. بنابراین، آوردۀ اعضا حتی اگر به صورت غیر نقدی باشد باید ثبت شود و اسناد مالکیت آن مال به همان بانکی که حساب شرکت در آن افتتاح شده است تودیع گردد. همچنین مبلغ سرمایه شرکت باید حتماً به حساب شرکت واریز شود، یعنی اگر مبلغی به حساب مدیر عامل یا اعضای هیئت مدیره واریز شود، به هیچ وجه معتبر نخواهد بود. نباید از خاطر برد که در هر شرایطی، مسئولیت هر یک از شرکا فقط به اندازه مبلغ اسمی سهام آنها است. در نتیجه، در صورت انحلال شرکت سهامی عام، هر فرد به همین میزان مسئول خواهد بود.
»»» راهنمای تعرفه و هزینه ثبت انواع شرکت
پرسش‌های متداول پیرامون ثبت شرکت سهامی عام
منظور از شرکت سهامی عام چیست؟
شرکت سهامی عام (Public company) یکی از انواع شرکتهای سهامی است که قسمتی از سرمایۀ آن از راه فروش سهام به مردم (افراد غیر مؤسس) تأمین میشود. در شرکتهای سهامی عام، تعداد شرکا بیشتر از سایر انواع شرکتهای سهامی است. در نتیجه، جمع شدن سرمایههای کوچک میتواند موجب ایجاد سرمایهای بزرگ شود که فعالیتهای اقتصادی بزرگ را ممکن سازد.
شرکتهای سهامی عام چه ویژگیهایی دارند؟
مهمترین ویژگی شرکتهای سهامی عام این است که برای تأمین سرمایه مورد نیاز خود میتوانند به مردم رجوع کنند. آنها از طریق پذیرهنویسی عمومی میتوانند افراد غیر مؤسس را نیز در فعالیتهای خود سهیم کنند.
حداقل تعداد سهامداران در شرکتهای سهامی عام چند نفر است؟
حداقل تعداد سهامداران در شرکتهای سهامی عام پنج نفر است. حداکثر تعداد شرکا در قانون مشخص نشده است.
حداقل سرمایه شرکت سهامی عام چقدر است؟
حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت سهامی عام پنج میلیون ریال است. بخشی از این مبلغ را موسسان و بخشی دیگر را مردم تأمین می‌کنند.
فروش سهام شرکت سهامی عام چگونه است؟
فروش سهام شرکت سهامی عام در بورس اوراق بهادار انجام میگیرد.
تفاوت شرکت سهامی عام با سهامی خاص چیست؟
مهمترین تفاوت شرکت سهامی عام با خاص این است که سهام شرکتهای سهامی عام قابل معامله در بورس هستند. در واقع سهام آنها قابل ارائه به مردم است، در حالی که سهام شرکتهای سهامی خاص در انحصار موسسان آنهاست.
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی عام چیست؟
اظهارنامه شرکت سهامی عام، اساسنامه شرکت سهامی عام، طرح اعلامیه پذیرهنویسی، گواهی بانکی تامین حداقل سرمایه شرکت سهامی عام، تعیین سرمایه شرکت و تفکیک نقدی و غیرنقدی بودنشان، مشخص کردن تعداد سهام‌ها و خصوصیات و امتیازات آنها، کپی برابر اصل مدارک شناسایی موسسان، مجوز اولیۀ سازمان بورس و اوراق بهادار، فیش پرداخت‌ها و واریزها، فرم تکمیل‌شدۀ مشخصات اعضا، فرم تکمیل‌شدۀ نام شرکت و نشانی آن.
نحوه ثبت شرکت سهامی عام به چه ترتیب است؟
پس از فرستادن مدارک لازم برای ثبت شرکت سهامی عام به اداره ثبت شرکت‌ها، باید منتظر تأیید آنها بود. در نهایت، روند ثبت شرکت سهامی عام با درج آگهی در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار به پایان می‌رسد.