ساختار سازمانی شرکت‌های سهامی

تصمیم گیری درباره انتخاب مناسب ترین قالب “شرکت های سهامی”، پرسش های متعددی را به همراه دارد. مثلا اینکه سلسه مراتب تصمیم گیری در شرکت های سهامی به چه ترتیب باید باشد؟ ساختار سازمانی شرکت های سهامی به چه صورتی است؟ یا اینکه مدیران در شرکت های سهامی چگونه انتخاب می شوند؟
و یا این که سیاست های کلی شرکت های سهامی در کجا و توسط چه افرادی و با چه ساز و کاری تدوین می شود؟ هیات مدیره در شرکت های سهامی چگونه تشکیل شده و چه حدود وظایف و مسئولیت هایی دارند ؟ و بیشمار سئوال دیگری که برای اکثر افراد پیش می آید.

در این مطلب قصد داریم تا آشنایی با ساختار سازمانی شرکت های سهامی را مد نظر قرار دهیم. و به بررسی ساختار یک شرکت، بخش های تشکیل دهنده و وظایف هر بخش در شرکت های سهامی می پردازیم.

همچنین می توانید برای آشنایی با انواع شرکت ها، مطلب “تعریف انواع شرکت های تجاری” را در آسان ثبت مطالعه کنید.

ارکان شرکت های سهامی

در “شرکت های سهامی”، به بیان ساده، ساختار شرکت به سه بخش که تحت عنوان ارکان شرکت از آنها یاد می کنیم، تقسیم می شوند.
مهم ترین بخش که وظیفه تصمیم گیری برعهده آن است، در قالب مجامع عمومی و با حضور سهامداران تشکیل می شود. این بخش به اختصار رکن تصمیمی نام می گیرد.
با تصمیمات مجامع مربوطه، افرادی از سهامداران به عنوان مدیران شرکت انتخاب شده و رکن مدیریتی را تشکیل می دهند.

برای آشنایی با وظایف و شرایط مدیر عامل به مطلب “انتخاب مدیر عامل” در آسان ثبت مراجعه کنید.

همچنین برای نظارت بر وضعیت مدیریت شرکت و بررسی تراز مالی نیز رکن سومی به نام رکن نظارتی در نظر گرفته شده که شامل بازرسین اصلی و علی البدل می باشد که رکن نظارتی نام می گیرند.

ارکان سه گانه شرکت ممکن است از لحاظ تقدم و تاخر شکل گیری تفاوت هایی داشته باشند. اما در عین حال هریک از اجزای سازمان، کارکرد و نقش خود را در هماهنگی با سایر ارکان ایفا کرده و در نهایت عملکردشان در تعامل با یکدیگر موجب پویایی شرکت خواهد شد.

مجامع عمومی همان اجتماع صاحبان سهام است، که به عنوان مرجع تصمیم گیری در شرکت به شمار می آید. دو رکن دیگر شرکت مکلف به اجرای مصوبات رکن نخست هستند. به بیان دیگر ارکان مدیریتی و ناظر زیر مجموعه مجامع هستند.
صرف نظر از جایگاه متفاوت ارکان سه گانه، دارای تکالیف و مسئولیت های مجزا و متفاوتی هستند.

البته نکته اینجاست که ساختار ذکر شده تنها در لایحه اصلاحی قانون تجارت ۱۳۴۷ و صرفا در مورد شرکت های سهامی وضع شده است. این بدان معناست که قانون گذار در خصوص ساختار سایر شرکت های تجاری اظهار نظری انجام نداده و تصمیم گیری در خصوص سازمان شرکت و تشریفات مربوط به برگزاری مجامع را در اختیار شرکاء قرار داده است.

به غیر از شرکت مختلط سهامی، انتخاب هیات مدیره و بازرس برای سایر شرکت ها غیر الزامی بوده و تصمیم گیری در این خصوص به نظر شرکا واگذار شده است.
بنابر تمام توضیحات ارائه شده، ارکان سه گانه شرکت شامل:

۱. تصمیم‌گیرنده یا رکن تصمیمی

از نظر وجود نهاد تصمیم گیرنده شرکت ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند.
الف. شرکت هایی که بدون نیاز به مجامع بطور مستقیم با اخذ رأی از شرکا تصمیم گیری می کنند. مانند: شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت نسبی، شرکت مختلط غیرسهامی، شرکت مختلط سهامی.

ب. شرکت هایی که توسط نهاد مجامع تصمیم گیری می کنند. که عبارتند از: شرکت سهامی عام، شرکت سهامی خاص، شرکت تعاونی، شرکت تعاونی سهامی عام، شرکت تعاونی فراگیر ملی.

نکته: شرکت های مختلط سهامی و شرکت های با مسئولیت محدود که ۱۲ شریک یا بیشتر دارند، دارای یک مجمع عمومی عام هستند.

۲. اداره‌کننده یا رکن مدیریتی

که این دو رکن اجباری است و تمامی شرکت ها دارای این دو رکن هستند.

۳. رکن‌نظارت کننده یا رکن نظارتی

که برای بعضی از شرکت ها وجود آن اختیاری است.