مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی در ایران، دارای تعاریف مشخص و اهداف و مزایای مخصوص به خود هستند. در این مطلب قصد داریم تا به بررسی این مناطق در ایران بپردازیم.
مناطق آزاد تجاری
مناطق آزاد تجاری، به محدوده های مرزی حراست شده ای اطلاق می شود، که ممکن است جزو مناطق بندری و یا مناطق غیر بندری باشند، در حالی که تابع برخی از قوانین کشور متبوع خود نیستند.
این مناطق معمولا با هدف بهبود و توسعه اقتصادهای ناکارآمد و بسته احداث می شوند.
مناطق آزاد تجاری با ایجاد مشوق هایی مثل بخشودگی سود و عوارض گمرکی، حذف تشریفات زاید ارزی، اداری و مقررات دست و پا گیر، معافیت های مالیاتی ۱۵ ساله و … به جذب سرمایه گذاری های خارجی و انتقال فناوری و افزایش صادرات و سهولت واردات کمک می کنند.
مناطق آزاد تجاری در ایران
در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر، مناطق آزاد تجاری وجود دارند و همه ما بارها نام آن ها را شنیده ایم. این مناطق در ایران شامل هفت منطقه می شوند که عبارتند از:
• منطقه آزاد قشم
• منطقه آزادکیش
• منطقه آزاد صنعتی ارس
• منطقه آزاد ماکو
• منطقه آزاد اروند
• منطقه آزاد چابهار
• منطقه آزاد صنعتی انزلی
هدف تشکیل مناطق آزاد تجاری
ماده ۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران، مصوب مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۷۲ اهداف تشکیل مناطق آزاد تجاری-صنعتی را به شرح زیر بیان می‌کند:
تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی.
مزایای مناطق آزاد تجاری
مناطق آزاد تجاری، علاوه بر سهولت نیل به اهداف ذکر شده برای آن ها، دارای مزایای دیگری نیز هستند. این مزایا عبارتند از:
-جذب سرمایه خارجی در بخش‌های مولد.
-جذب و انتقال تکنولوژی به کشور.
-ایجاد فرصت‌های اشتغال.
-افزایش تولید و ارزش افزوده ی بخش‌های اقتصادی به ویژه بخش صنعت.
-کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و آشنایی با تجارت خارجی و گسترش و متنوع ساختن صادرات.
-افزایش کارایی اقتصادی و تربیت نیروی انسانی ماهر.
-افزایش درآمد کشور ناشی از فعالیت‌های خدماتی (حمل و نقل، بارگیری و تخلیه، بانکداری، بیمه گری و توریسم).
-کمک به ورود کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای با شرایط و قیمت مناسب تر.
مناطق ویژه تجاری صنعتی در ایران
مناطق ویژه صنعتی به محدوده جغرافیایی مشخصی گفته می شود که قوانین گمرکی رایج در سرزمین اصلی در آن اجرا نمی شود. این مناطق با هدف حمایت از تولیدات و صنایع داخلی کشور و تسهیل صادرات و واردات کالا و توسعه منطقه ای در مبادی گمرکات و مناطق مرزی ایجاد می شود. در حال حاضر حدود ۳۰ منطقه ویژه تجاری صنعتی در ایران وجود دارد. این مناطق عبارتند از:
• منطقه ویژه اقتصادی شهر فرودگاهی امام خمینی
• منطقه ویژه اقتصادی بجنورد
• منطقه ویژه اقتصادی گرمسار
• منطقه ویژه اقتصادی لامرد
• منطقه ویژه اقتصادی بندر نوشهر
• منطقه ویژه اقتصادی نمین
• منطقه ویژه اقتصادی کاوه
• منطقه ویژه اقتصادی شیراز
• منطقه ویژه اقتصادی لاوان
• منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
• منطقه ویژه اقتصادی لرستان
• منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی
• منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
• منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد
• منطقه ویژه اقتصادی یزد
• منطقه ویژه اقتصادی ری
• منطقه ویژه اقتصادی زرندیه
• منطقه ویژه اقتصادی کشتی سازی خلیج فارس
• منطقه ویژه اقتصادی سهلان
• منطقه ویژه اقتصادی سرخس
• منطقه ویژه اقتصادی بیرجند
• منطقه ویژه اقتصادی دوغارون
• منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی
• منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان
• منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
• منطقه ویژه اقتصادی پیام
• منطقه ویژه اقتصادی اسلام آباد غرب
• منطقه ویژه اقتصادی اترک
• منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید
مزایای سرمایه گذاری در مناطق ویژه اقتصادی
سرمایه گذاری در مناطق ویژه اقتصادی تجاری، دارای مزایایی است. برخی از مهم ترین این مزایا عبارتند از:
*صدور مجوز ساخت و پایان کار به صورت رایگان.
* معافیت گمرکی تا سقف ارزش افزوده و پرداخت عوارض گمرکی مازاد بر ارزش افزوده قطعات خارجی در تولیدات.
* ورود ماشین آلات خط تولید و ابراز و اثاثیه اداری بدون عوارض گمرکی.
* تبعیت از قانون کار مناطق آزاد تجاری و صنعتی در مناطق ویژه.
* عدم محدودیت زمانی متروکه شدن کالا در منطقه ویژه.
برای اطلاع از شرایط و مدارک لازم برای ثبت شرکت در مناطق آزاد و مناطق ویژه اینجا کلیک کنید.
تفاوت منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی
در مناطق آزاد، تخصیص تسهیلات ویژه جهت اشتغال و بیمه اتباع خارجی انجام می پذیرد، و این در حالی است که روند اجرای قوانین کار و بیمه اتباع خارجی در مناطق ویژه عینا مطابق قوانینی است که در کشور اجرا می شود.
مشوق های مالیاتی در مناطق آزاد شامل ۲۰ سال معافیت کامل مالیاتی و در مناطق ویژه به صورت تخفیف های مالیاتی ارائه می شود.
در خصوص تخفیف های عوارض گمرکی و صادرات و واردات کالا، این تخفیفات در مناطق آزاد به صورت بخشودگی کامل سهم دولت و در مناطق ویژه با توجه به موضوع فعالیت تخصصی منطقه متغیر است.
صدور روادید جهت خارجی ها در محل مرز ورودی در منطقه آزاد انجام پذیر است، ولی در مناطق ویژه مطابق همان ضوابطی است که در داخل کشور اجرا می شود.
خرده فروشی در مناطق آزاد برای اتباع داخل و خارج آزاد بوده ولی در مناطق ویژه صرفا برای اتباع خارجی امکان پذیر است.
البته لازم به یادآوری است که صدور مجوز فعالیت در هر دوی این مناطق به سبب شرایط شکلی و محتوایی به ترتیبی است که بسته به مورد توسط سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی و سازمان مسئول منطقه ویژه اقتصادی تعیین و ابلاغ می گردد. بنابراین مبنای بهره مندی از معافیت های مالیاتی از زمان شروع فعالیت درج شده در مجوز لحاظ می گردد.
در پایان و با توجه به توضیحات ارائه شده، نظر به تفاوت ها در مناطق آزاد و ویژه می توان دریافت که، جذابیت سرمایه گذاری در مناطق آزاد به دلیل وجود مشوق های مالیاتی و قانونی، به مراتب گسترده تر از مناطق ویژه اقتصادی است. اما مناطق ویژه اقتصادی نیز ویژگی های خاص خود را دارا هستند.