نام گواهی عدم سوء پیشینه یا گواهی تشخیص هویت را در روند انجام کارهای اداری حتما شنیده اید. گواهی عدم سوء پیشینه یا همان گواهی تشخیص هویت، از مدارکی است که در هنگام استخدام، صدور پروانه شغلی و جواز کسب و مواردی از این دست از متقاضی درخواست می شود.
اگر در بخش های پیشین دیده باشید این گواهی در روند انجام امور ثبتی نیز از مدارک ضروری در تکمیل پرونده “ثبت شرکت“و یا “ورود شریک جدید” در پرونده “تغییرات” است.
حالا می خواهیم ببینیم این گواهی چیست؟ چطور صادر می شود؟ مدارک لازم برای صدور آن شامل چه مواردی است؟ و برای دریافت آن به کجا باید مراجعه کرد؟
همین طور که از عنوان گواهی پیداست، برای صدور گواهی عدم سوء پیشینه کیفری، شرط اصلی، نداشتن محکومیت مؤثر کیفری است. آنچه عامه مردم به آن سوء پیشینه کیفری می‌گویند، در لفظ قانونگذار، «محکومیت موثر کیفری» است.
محکومیت مؤثر کیفری چیست؟
محکومیت مؤثر کیفری، محکومیتی است که محکوم را به تبعِ اجرای حکم، از حقوق اجتماعی محروم می‌سازد. در چارچوب قوانین حقوقی، افراد در صورت ارتکاب برخی جرایم و فراخوانده شدن به دستگاه قضا، پس از محکومیت، علاوه بر مجازات جرم مربوطه، از حقوق اجتماعی نیز محروم می‌شوند.
به عبارت دیگر، در برخی از انواع جرایم، مرتکب علاوه بر مجازات اصلی، به مجازات تبعی نیز محکوم می‌شود. که نتیجه آن محرومیت از حقوق اجتماعی است. این حقوق در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ مورد تصریح قرار گرفته اند و به شرح زیر هستند:
داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شورا‌های اسلامی شهر و روستا؛
عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رییس جمهور؛
تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری؛
انتخاب شدن یا عضویت در انجمن ها، شوراها، احزاب و جمعیت ها به موجب قانون یا با رأی مردم؛ عضویت در هیات های منصفه، امنا و شورا‌های حل اختلاف؛
اشتغال به عنوان مدیر مسئول یا سردبیر رسانه های گروهی؛ استخدام یا اشتغال در کلیه دستگاه‌های حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به آن ها، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، نیرو‌های مسلح و سایر نهاد‌های تحت نظر رهبری، شهرداری‌ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و دستگاه‌های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها؛
اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری؛ انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام؛ انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی؛
استفاده از نشان‌های دولتی و عناوین افتخاری و نیز تأسیس، اداره یا عضویت در هیات مدیره شرکت‌های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.
محکومیت مؤثر کیفری چه محکومیتی است؟
حال پرسش این است که چه جرایم و مجازات هایی موجب می‌شوند فرد از این حقوق اجتماعی محروم شود؟ به بیان دیگر، ارتکاب چه جرایمی موجب می‌شود فرد در صورت محکومیت، از حقوق اجتماعی محروم و در پیشینه کیفری او نیز ثبت شود؟
این جرایم در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ بیان شده اند و عبارتند از:
جرایمی که مجازات آنها سالب حیات است، مانند قتل که مجازات آن قصاص است؛
جرایمی که مجازات آنها حبس ابد است، مانند ارتکاب سرقت حدی برای بار سوم؛
جرایمی که موجب مجازات قطع عضو هستند، مانند سرقت حدی برای بار اول و دوم؛
جرایم موجب مجازات قصاص عضو، مانند قطع عمدی عضو دیگری که موجب قصاص عضو جانی می‌شود؛
جرایم مستوجب نفی بلد، مانند محاربه؛
جرایم مستوجب حبس تا درجه پنج، مانند آدم ربایی؛
جرایم موجب شلاق حدی، مانند زنا، قَذف و شرب خمر.
مدت محرومیت
سوال بعدی که احتمالا برای شما هم پیش آمده است، این است که آیا کسی که مرتکب این جرایم شود، همواره مجبور است این بار سنگین را به دوش بکشد و به عنوان فردی سابقه دار شناخته شود؟
خوشبختانه پاسخ این پرسش، منفی است. ثبت در سوء پیشینه فرد نیز مدت زمانی دارد و افراد به تناسب جرمی که مرتکب شده اند تا مدت زمان معینی از حقوق اجتماعی محروم می‌شوند.
پس از گذشتن این مواعد مقرر، فرد اعاده حیثیت می‌شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل خواهد شد. این مدت‌ها در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ مشخص شده اند، که شامل:
هفت سال در محکومیت به مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی؛
سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار؛
همچنین دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت واردشده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج است.
مطابق قانون مجازات اسلامی، پس از گذشتن مدت زمان‌های مذکور، برای رفع اثر از محکومیت مؤثر کیفری و اعاده حیثیت، نیازی به مراجعه به دادگاه و دریافت حکم از دادگاه نیست. با اجرای حکم و منقضی شدن مدت زمان محرومیت شخص از حقوق اجتماعی، طی فرایندی اداری، موضوع به مراجع ذی ربط اعلام و از پیشینه کیفری فرد محکوم پاک می‌شود.
مراکز صدور گواهی عدم سوء پیشینه کیفری
صدور گواهی عدم سوء پیشینه و یا همان گواهی تشخیص هویت، درحال حاضر در تهران بزرگ، کرج، مشهد، اصفهان، اهواز، ارومیه، یزد، کرمان، قم، رشت، کرمانشاه توسط دفاتر پلیس+۱۰ و در سایر مراکز استان و شهرستان ها توسط پلیس آگاهی ارائه می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص آدرس دفاتر ذکر شده به سامانه خدمات الکترونیک انتظامی به نشانی «epolice.ir» مراجعه کنید.
مدارک لازم جهت صدور گواهی عدم سوء پیشینه
جهت اخد گواهی عدم سوء پیشینه و یا همان گواهی تشخیص هویت باید مدارک زیر را در دسترس داشته باشید:
۱- اصل و کپی شناسنامه
۲- اصل و کپی کارت ملی
۳- یک قطعه عکس جدید رنگی تمام رخ زمینه سفید بدون عینک (برای خانم‌ها بدون آرایش)
۴- معرفی نامه از محل کار و یا تکمیل فرم درخواست
۵- همراه داشتن کد پستی ۱۰ رقمی به همراه آدرس کامل پستی
۶- پرداخت هزینه‌های مربوطه از طریق دستگاه کارتخوان (POS) مستقر در دفاتر
برای اطلاع از هزینه‌های مربوطه، می‌توانید اینجا کلیک کنید.
البته اگر گواهی عدم سوء پیشینه را برای ارائه به سفارتخانه‌های خارج از کشور نیاز دارید، باید اصل گذرنامه و کپی صفحه اول آن را نیز به عنوان معرفی نامه همراه داشته باشید.
توجه داشته باشید که دفاتر به هیچ وجه حق انگشت نگاری برای افراد بالای ۷۰ سال را نداشته و این افراد در تهران باید به اداره سجل کیفری دادسرای تهران واقع در خیابان انقلاب – روبروی دانشگاه تهران- خیابان ۱۲ فروردین- ساختمان تبریزچی و در شهرستان بر اساس اعلام پلیس آگاهی مراجعه کنند.
همچنین اتباع خارجی جهت دریافت گواهی تشخیص هویت در تهران باید به پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا واقع در خیابان دکتر شریعتی، نبش خیابان معلم، پشت فروشگاه اتکا و در شهرستان‌ها به اداره اتباع خارجی مراجعه کنند.