صورتهای مالی (به انگلیسی: Financial statement) گزارش‌هایی هستند که شرکت‌ها برای ارائۀ جزئیات فعالیت‌های اقتصادی خود تنظیم میکنند. صورت مالی باید دربردارندۀ سود و زیان شرکت و حقوق صاحبان سهام باشد. سازمان بین‌المللی FASB استانداردهایی برای این نوع گزارش‌ها تهیه کرده است که مورد پذیرش بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایالات متحده آمریکا است. قوانین این حوزه در ایران بر اساس «استاندارد حسابداری ۱: ارائه صورتهای مالی» تدوین و توسط دولت ابلاغ شده است. به طور کلی، صورت مالی یک گزارش استاندارد از وضعیت مالی شرکت در دورهای مشخص است که توسط حسابداران تنظیم میشود و به تایید مدیران می‌رسد.
انواع صورت مالی
طبق استاندارد حسابداری بین‌المللی، صورتهای مالی اساسی عبارت‌اند از:
۱. ترازنامه
این صورت وضعیت مالی معمولاً در پایان هر دوره حسابداری تنظیم میشود. سه موضوع دارایی، بدهی و سرمایه مهم‌ترین اطلاعات مندرج در آن هستند. ترازنامه یا بیلان به طور دقیق مشخص می‌کند که دارایی‌های شرکت چقدر است.
۲. صورت سود و زیان
این صورت‌حساب معمولاً در پایان یک فصل یا سال مالی تهیه میشود و عملکرد شرکت را در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند. اطلاعات مربوط به چگونگی کسب درآمد و هزینه‌های شرکت در این گزارش انعکاس می‌یابد.
۳. صورت جریان وجوه نقد
این صورت مالی اساسی حاوی گزارش جریان نقدینگی در فعالیت‌های تجارتی، عملیاتی و سرمایه‌گذاری شرکت است. این نوع صورتهای مالی در شرکت‌های بزرگ معمولاً بسیار پُرحجم هستند و جزئیات زیادی دارند.
گفتنی است که گاهی یادداشت‌هایی توضیحی نیز همراه با صورتهای مالی تهیه می‌شوند که می‌توانند در صورت نیاز به همکاران درون سازمان یا ذی‌نفعان بیرونی ارائه شوند و در اصل، جزوی جدایی‌ناپذیر از این گزارش‌ها به شمار می‌آیند.
ویژگی انواع صورتهای مالی
۱. ارائه ساده اما دقیق اطلاعات
۲. داشتن مبنای تعهدی حسابداری (درآمدها باید به محض تحقق و هزینه‌ها باید به محض تحمل و بدون توجه به دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوط به آن شناسایی و ثبت شوند.)
۳. اشاره به شرایط شرکت (صورتهای مالی بر این اساس تهیه می‌شوند که شرکت به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در شرایطی که به هر دلیلی مدیریت بخواهد یا مجبور باشد که آن را منحل کند، این موضوع باید قید شود.)
۴. یکنواختی بین دورههای تنظیم یک صورت مالی
۵. این گزارش‌ها باید بدون تحریف، بزرگ‌نمایی و حذف باشند.
۶. دادن اطلاعاتی که بتوان دورههای پیشین را با وضعیت کنونی مقایسه کرد.
تنظیم انواع صورتهای مالی حسابداری
برای تنظیم صورت مالی حسابداری باید سه پرسش بنیادین را مطرح نمود:
- دارایی‌های مجموعه در این زمان چیست؟
- این دارایی‌ها از کجا به دست آمده‌اند؟
- در این بازه زمانی مشخص چه اهدافی حاصل شده است؟
چگونگی تهیه این گزارش‌ها نیز بر اساس مجموعه‌ای از قواعد پذیرفته‌شده انجام می‌گیرد که به «استاندارد حسابداری شماره ۱ صورتهای مالی» مشهور است. این استاندارد مبنای ارائه صورتهای مالی با مقاصد عمومی را مقرر می‌کند تا از قابل مقایسه بودن گزارشهای جدید یک واحد تجاری با دورههای قبلی آن و نیز با سایر واحدهای تجاری اطمینان حاصل شود. نکته بسیار مهمی که در مورد تنظیم صورت مالی وجود دارد این است که امکان تجزیه و تحلیل عملکرد اقتصادی شرکت را برای مدیران مهیا کند. توجه به این نکته برای گرفتن تصمیمات صحیح و برنامه‌ریزی برای اجرایی کردن آنها ضروری است.
حسابرسی صورتهای مالی
صورت مالی را حسابداران شرکت تهیه میکنند، اما برای نهایی شدن باید به تصویب و امضای هیئتمدیره برسد. هدف اصلی این گزارش‌ها، بازنماییِ اطلاعات خلاصهشده و طبقهبندیشدۀ وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی مجموعه است. بنابراین، انواع صورتهای مالی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که برای طیف گسترده‌ای از استفاده‌کنندگان سودمند باشد و اشخاص ذی‌نفع بتوانند تصمیمات مهمی بر اساس آنها بگیرند. همچنین ممکن است صورت مالی شرکت را گروهی از حسابداران درون‌سازمانی یا برون‌سازمانی (دولتی یا خصوصی) بررسی کنند. این حسابرسی‌ها برای شناسایی اشکالات و خطاهای عمدی یا سهوی در دفاتر قانونی و گزارشهای مالی انجام میشود و هدف از آنها ایجاد شفافیت مالی و جلوگیری از فساد و جرائم اقتصادی است.
پرسش‌های پرتکرار در مورد تنظیم و اجزای صورتهای مالی (ترازنامه، صورت سود و زیان و …)
منظور از صورت مالی چیست؟
صورت مالی یک گزارش استاندارد از وضعیت مالی شرکت در دورهای مشخص است که توسط حسابداران تنظیم میشود.
انواع صورت مالی کدام است؟
ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان وجوه نقد سه صورت مالی اصلی در استانداردهای بین‌المللی هستند.
استاندارد صورتهای مالی چیست؟
این استانداردها مبنای ارائه صورتهای مالی با مقاصد عمومی را مقرر میکنند تا از قابل مقایسه بودن گزارشهای جدید یک مجموعه با دورههای پیشین آن و نیز با سایر موسسات اطمینان حاصل شود.
قوانین صورتهای مالی در ایران چگونه است؟
استاندارد حسابداری شماره یک در ایران به ارائه صورتهای مالی اختصاص دارد.
نحوه تهیه و تنظیم صورتهای مالی به چه شکل است؟
صورت مالی را حسابداران شرکت تنظیم میکنند، اما برای نهایی شدن باید به تصویب و امضای هیئتمدیره برسد. هدف اصلی از تهیه این گزارش، بازنماییِ اطلاعات خلاصهشده و طبقهبندیشدۀ وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی مجموعه است.
حسابرسی از صورتهای مالی به چه منظور انجام می‌گیرد؟
این حسابرسی‌ها برای شناسایی اشکالات و خطاهای عمدی یا سهوی در دفاتر قانونی و گزارشهای مالی انجام میشود و هدف از آنها ایجاد شفافیت و جلوگیری از فساد و جرایم اقتصادی است.
مهم‌ترین ویژگی صورتهای مالی چیست؟
این گزارش‌ها باید دربردارنده اطلاعات صحیح و دقیق باشند، به طوری که بتوان دورههای پیشین را با وضعیت کنونی مقایسه کرد.
صورتهای مالی به چه شیوه‌ای تهیه می‌شوند؟
نکته بسیار مهمی که در مورد تهیه صورت مالی وجود دارد این است که امکان تجزیه و تحلیل عملکرد اقتصادی شرکت را برای مدیران مهیا کند.