مخفف عبارت International Organization For Standardization به معنای سازمان بین المللی برای استانداردسازی را ISO می نامند. این سازمان بین المللی متشکل از تعدادی موسسات استاندارد ملی می باشد که در ۱۵۷ کشور دنیا واقع شده است. استاندارد ایزو در هر کشور دارای یک مرکز می باشد و مقر اصلی آن نیز در شهر ژنو – سوئیس- مشغول به فعالیت می باشد و کار هماهنگی کلیه مراکز را به عهده دارد.
در دنیای امروز تولید و عرضه محصول و خدمات بر پایه‌ی استاندارد ایزو بسیار حائز اهمیت است و در حیطه تجارت جهانی، این استانداردها در ردیف شروط اولیه و اساسی کسب وکارهای بین المللی به شمار می رود.
ایزو چیست؟
- میتوان گفت ایزو مفهوم سازمان بین المللی استانداردسازی است. در واقع یک موسسه غیر دولتی محسوب می‌شود. شما با مراجعه به وبسایت‌های مختلف و بررسی بسته‌بندی محصولات، حتماً نشانه‌های گوناگونی از استانداردهای و گواهینامه‌های ایزو را خواهید دید.
انواع ایزو
استانداردهای ایزو
ISO 9001 : استاندارد مدیریت کیفیت:
استاندارد ISO 9001 استانداردی جامع و عمومی برای تمامی شرکت‌ها، سازمان‌ها و مراکز تولیدی است که به کیفیت محصولات و خدمات توجه بسیاری دارند. با داشتن و اخذ این گواهینامه، شرکت‌ها، سازمان‌ها و مراکز دیگر به مشتریان خود اعلام می‌دارند که یک سیستم مدیریت کیفیت موثر در آن شرکت فعال است. داشتن و اخذ گواهینامه ISO 9001 در وهله‌ی اول موجب ایجاد ساماندهی کیفی در روند تولیدات یا خدمات شده و مانع از انجام سلیقه ای در امور می‌شود.
OHSAS 18001 : مدیریت کیفیت، بر مبنای کنترل بهداشت و ایمنی:
استاندارد OHSAS18001 ، استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی نامیده می‌شود. این استانداردی است که در آن الزاماتی را برای سازمان‌ها ارائه میکند تا ایمنی کارکنانشان را بالاترین حد ممکن نگهدارند. این استاندارد از نظر سبک و الزامات به استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ بسیار شبیه است و بجای الزامات محیط زیستی، الزامات ایمنی و بهداشت شغلی آورده شده است.
همچنین استاندارد OHSAS18001 مانند ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ یک استاندارد پرطرفدار بوده و تمام سازمان‌ها صرف نظر از اندازه، خدماتی و یا تولیدی بودن می‌توانند آن را پیاده سازی نمایند.
ISO 14001 : استاندارد بین المللی در زمینه تضمین کیفیت محصول و هماهنگی آن با محیط زیست و نیز در راستای حفظ آن.
استاندارد ISO 14001 استانداری است که با راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های خود به سازمان‌ها کمک میکند. تا از آسیب زدن به محیط زیست پیرامون جلوگیری به عمل بیاید. این استاندارد کمک میکند تا آسیب‌های ناشی حذف یا به حداقل کاهش یابد.
بدیهی است که بگوییم سازمان و شرکت‌ها نسبت به محیط پیرامون خود نظیر هوا، آب، خاک، منابع طبیعی، گیاهان، جانوران و انسان‌ها مسئول می‌باشند. تولید محصولات یا ارائه خدمات باید به گونه‌ای طراحی شده و صورت پذیرد که به محیط زیست پیرامونی ما آسیبی وارد نسازد.
ISO 2200 : استانداردی برای ایمنی محصولات غذایی و کنترل آنها:
استاندارد بین المللی ایزو ۲۲۰۰ مجموعه ای از دستورالعمل‌ها و مقرراتی می‌باشد که شرکت‌ها با رعایت آنها می‌توانند سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی را در سازمان خود پیاده سازی و اجرا نمایند.
هدف از تدوین استاندارد بین المللی ISO 2200 تعیین الزامات سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که برای اثبات توانایی کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی یک سازمان در زنجیره مواد غذای لازم می‌باشد. این الزامات برای تضمین ایمنی مواد غذایی در زمان مصرف انسان ضروری می باشد.
استاندارد ISO 2200 برای تمامی سازمان‌هایی که در هر زمینه ای از زنجیره مواد غذایی فعالیت داشته. بخواهند سیستم‌هایی را اجرا کنند که به طور مداوم محصولات ایمن پایدار تولید کند، صرف نظر از اندازه کاربرد دارد.
ISO 10002 : استاندارد اثربخشی و کارآمدی فرایند رسیدگی به شکایات مشتری
باید دقت داشته باشید منطقی است که مشتریان اگر بدانند نارضایتیشان مورد توجه قرار گرفته و پس از پیگیری رفع مشکل، از بروز مجدد مشکل جلوگیری شده و گامی در جهت بهبود عملکرد سازمان برداشته شده، از مشتری وفادار سازمان خواهند شد.
درنگرش جدید مدیریتی نیز نگهداری مشتریان وفادار با ارزش‌تر از بدست آوردن مشتریان جدید است. استاندارد ISO 10002 علاوه بر اینکه راه و روشی برای ثبت شکایات مشتریان ارائه می‌دهد به پیگیری و ارزیابی و تجزیه و تحلیل شکایات مشتریان می‌پردازد. چون هدف اصلی دریافت شکایات مشتریان کسب اطلاع از مشکلات عملکردی سازمان و تلاش در جهت بهبود عملکرد سازمان است.
ISO/TS 1949 : استاندارد فنی در حیطه‌ی مدیریت کیفیت تخصص خودروسازی
استاندارد ISO/TS 16949 استاندارد مدیریت کیفیت ویژه صنایع مرتبط با خودروسازی می‌باشد. در استاندارد TS 16949، کلیه الزامات برای سیستم مدیریت کیفیت در طراحی، توسعه، تولید، نصب و ارائه خدمات مرتبط با صنعت خودرو تدوین شده است. به بیان ساده‌تر خودروسازان و شرکت‌های قطعه ساز زیرمجموعه و همکار آنها با اجرای استاندارد TS 16949 ثابت می‌کنند که مدیریت کیفیت محصولات و خدمات در کلیه مراحل مورد توجه قرار گرفته است.
هدف از پیاده سازی ISO/TS 16949 پیاده سازی یک سیستم مدیریت کیفیت، به منظور میسر ساختن بهبود مستمر، پیشگیری از نقص و کاهش نوسان و اتلاف در زنجیره تامین می‌باشد. استاندارد TS 16949 همراه با الزامات خاص مشتری، الزامات اساسی سیستم مدیریت کیفیت را برای خودروسازان و قطعه سازان فعال در صنعت خودرو پیاده سازی می نماید.
ISO 27001 : استاندارد کنترل امنیت داده و اطلاعات شرکت
اخذ استاندارد ISO27001 و پیاده سازی آن در سازمان با ایجاد زیرساخت‌های امنیتی اطلاعات در برابر خطرات از دست دادن، آسیب یا هرگونه تهدید دیگر، اطمینان می‌دهد که سازمان شما دارایی‌های اطلاعاتی تان را ایمن و غیر قابل نفوذ نگه می‌دارد.
شرکت‌هایی که گواهینامه استاندارد ایزو ۲۷۰۰۱ را به دست می‌آورند، تأیید می کنند که امنیت اطلاعات مالی، مالکیت معنوی، جزئیات کارمندان، دارایی‌ها یا اطلاعاتی که از اشخاص ثالث به آنها سپرده شده است با موفقیت مدیریت و به طور مداوم مطابق با بهترین رویکردها و چارچوب‌ها بهبود می‌یابند.
استاندارد ایزو ۲۷۰۰۱ رسماً یک سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) را مشخص میکند، مجموعه ای از فعالیت‌های مربوط به مدیریت خطرات اطلاعات (در استاندارد به نام “خطرات امنیت اطلاعات” اشاره شده است .)
ISO 13485 : استاندارد مدیریت کیفیت در طراحی، توسعه، تولید، مونتاژ و خدمات پس از فروش در زمینه تجهیزات پزشکی
ایزو ۱۳۴۸۵ یک استاندارد سیستم مدیریت کیفیت است که در حوزه تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود. این استاندارد بر مدیریت کیفیت در طراحی، توسعه، تولید، مونتاژ، خدمات پس از فروش و توزیع انواع تجهیزات پزشکی تمرکز دارد. از این استاندارد به منظور تسهیل دریافت نشان CE، افزایش کیفیت محصولات وکاهش هزینه ها دارد.
استاندارد ایزو ۱۳۴۸۵ الزامات اساسی کیفیت را برای صنعت تجهیزات پزشکی به صورت یکپارچه به اجرا در می آورد. صنایع تجهیزات پزشکی مانند صنایع خودروسازی، صنایع غذایی و صنایع نفت به علت اهمیت خاصی که دارند، اقدام به تدوین الزامهای خاص نظام مدیریت کیفیت در این رشته نموده اند. اولین ویرایش استاندارد تجهیزات پزشکی بعد از تدوین ISO 9001: 2000 عرضه گردید.
استاندارد مدیریت کیفیت در تجهیزات پزشکی، بدنبال اثبات توانایی‌های سازمان‌هایی است که تجهیزات پزشکی و خدمات مرتبط به آن را ارائه میکند. استاندارد ۱۳۴۸۵ مجموعه ای از فرآیندها، روش‌ها و مستندات در حوزه تجهیزات پزشکی دندان پزشکی و آزمایشگاهی است. با بکارگیری آنها در قالب یک نظام هدفمند میتوان با دریافت اطلاعات بازار، جامعه، سازمان و سایر اطلاعات مورد نیاز و تحلیل آنها،به کیفیت مورد نظر برای محصولات و خدمات و رضایت مشتریان و ذینفعان مربوطه دست یافت وآنرا مورد پایش و اندازه‌گیری و بهبود مستمر قرار داد.
ISO 10006)): استاندارد ایزو استاندارد ایزو مدیریت پروژه :
شرکت‌ها و پیمانکارانی که اقدام به به دریافت گواهینامه ISO 10006 می‌نمایند، به کارفرما این اطمینان را می‌دهند که پیمانکار پروژه دارای یک سیستم منسجم مدیریتی برای رسیدن به اهداف پروژه می‌باشد. لذا شرکت‌هایی که استاندارد مدیریت پروژه مانند PMBOK یا ISO 10006 در آن پیاده سازی شده. ضمن سازماندهی بهتر به امور و فرآیند ها، باعث افزایش بهره وری و اثربخشی اجرای پروژه ها می گردند.
نشان حلال (نشان حلال برای محصولات غذایی و آشامیدنی):
حلال به غذاهایی گفته می‌شود که در دین اسلام مصرف آنها مجاز است. نشان حلال همچنین تحت قالب گواهینامه ای است که برای محصولات غذایی که به صورت حلال آماده و تولید می گردند صادر شده و نشان حلال بر روی این محصولات نیز درج می گردد. این نام برگرفته از معنی غذای حلال است که در دین اسلام آمده است و اولین بار محصولات غذایی حلال در کشور مالزی بوجود آمده است.
در کنار استانداردهای مدیریت صنایع غذایی نظیر ایزو ۲۲۰۰۰ اخذ استاندارد غذای حلال کمکی شایانی به توسعه صادرات و سلامت محصول خواهد داشت.
گواهینامه CE گواهینامه انطباق محصول اتحادیه اروپا:
امروزه برای صادرات و واردات محصولات صنعتی قوانین و مقرراتی در کشورها وضع شده که شرکت‌های تولیدی و صنعتی که مایل به صادرات محصولات خود به این کشورها هستند ملزم به رعایت و اجرایی کردن این قوانین می باشند که گواهینامه CE یکی از معروف‌ترین آن هاست.
گواهینامه CE برای اکثر محصولات تولیدی که به دنبال صادرات به اروپاست اجباری شده و حتی برخی از تجار و وارد کنندگان غیر اروپایی نیز داشتن این نشان را برای واردات محصولات تولیدی به کشور خود در نظر می گیرند.
لازم به ذکر است که گواهینامه CE برای محصولاتی نظیر تولیدات دارویی، غذایی و آشامیدنی قابل صدور نیست ولی متاسفانه برخی مراکز سودجو اقدام به صدور گواهینامه های CE برای این شرکت ها و محصولاتشان می نمایند که عملا غیر مجاز و فاقد ارزش است.
مزایا داشتن iso
بهبود رضایت مشتری
با تعریف فرایندها، کیفیت محصولات و خدمات شما با انتظارات سازگار‌تر می‌شود.
اعتبار بین المللی
از آنجا که ایزو یک نهاد بین‌المللی برای استاندارد سازی به شمار می‌رود، بسیاری از شرکت‌های سراسر جهان گواهینامه های ایزو را تایید می‌کنند.
تجارت بیشتر در بازارهای مختلف
با توجه به اینکه گواهینامه‌های ایزو در سطح بین المللی به رسمیت شناخته می‌شوند و بهبود فرایند های شما که با دریافت ایزو میسر می‌گردد، امکان گسترش فعالیتها در بازارهای مختلف برای شما فراهم است.
کیفیت بالاتر
صدور گواهینامه ایزو نیازمند تمرکز و مطابقت با الزامات ایزو می‌باشد. مزایای دریافت ایزو برای شرکت‌ها نیز به همین دلیل بسیار گسترده هستند. استاندارد، سبب ایجاد ثبات در ورودی فرایند، مواد اولیه، نحوه کار، نحوه آزمایش محصول و ثبت داده‌ها می‌شود که نتیجه آن، محصول و خدمات با کیفیت و با ثبات‌تر است.
مدیریت قوی‌تر
مدیریت بهتر یکی از مزیت‌های اصلی دریافت ایزو می‌باشد که در هر مجموعه ای از مهمترین عوامل به شمار می‌رود. همانطور که کارکنان باید بر اساس روش‌های استاندارد فعالیت‌های خود را انجام دهند، مدیریت نیز نباید تصمیم گیری‌ها را بر روی حدس و گمان بگذارد.
هزینه دریافت iso
بخشی از هزینه ایزو، هزینه ثبت و صدور گواهینامه ایزو می‌باشد که به مرجع صادر کننده گواهینامه ایزو پرداخت می‌شود. هزینه صدور گواهینامه ایزو به نوع CB بستگی دارد. همچنین هزینه صدور گواهی ایزو به سطح اعتبار CBها بستگی دارد.
هر CB برای مبلغ گواهینامه ایزو از برند خود هزینه خاص خود را بیان میکند. هزینه‌ها براساس یکسری موارد متغیر هست. یکی از این عوامل هزینه پرسنل شاغل در مرجع صادر کننده ایزو هست،
دومین عامل هزینه مکان شرکت ثبت و صدور گواهینامه iso هست. همچنین عامل مهم دیگر هزینه تجهیز مرکز ثبت گواهی ایزو هست. با توجه به این عوامل و عوامل بسیار دیگر هزینه ها متغیر هست. همچنین از دیگر عوامل دخیل در هزینه صدور گواهی ایزو میتوان بدین موارد اشاره کرد.
هزینه ستادی مرکز صادر کننده گواهی ISO یکی از عوامل هست. عامل دیگر میزان انرژی و خدماتی هست که مرجع صادر کننده صرف میکند. عامل مهم دیگر میزان سود سازمان صادر کننده گواهی ایزو هست.
البته یسته به دندانگردی مراجع مختلف عامل میزان سود ناشی از صدور ایزو در هزینه های ثبت و صدور گواهی ایزو خیلی مهم و متغییرست. همچنین سایر هزینه های دیگری که هر مرجع تعریف می کند. در نهایت با توجه به تمام عوامل هزینه نهایی صدور گواهینامه ایزو ( گواهی نامه ISO ) را اعلام میکند.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو
گام نخست:
جلسه توجیهی مدیر (مدیران) ارشد سازمان و آگاهی دادن (ضرورت وجودی، پشتیبانی مستمر و نحوه عملکرد) به وی در زمینه مسئولیت ایشان از شروع تا دریافت گواهی نامه.
گام دوم:
تهیه طرحی جامع از الزامات و بایدها و نبایدهای مورد نیاز در راستای استاندارد سازی در سیستم کیفی مدیریتی.
گام سوم:
برگزاری جلسات آموزشی اعم از (همایش های عمومی مدیریت کیفیت، آشنایی با ضروریات ایزو و موارد مورد نیاز برای دریافت آن، ممیزی و مستند سازی) به صورت عمومی ( کلیه کارمندان) و تخصصی ( مدیران)
گام چهارم:
مشخص نمودن تمامی اهداف، لیست فعالیتها و تدوین فرآیندها و مستنداتی که با سازمان کاملا مرتبط باشد.
گام پنجم:
اجرای مستندات به دست آمده و پیاده سازی راهکارهای رسیدن به ایزو
گام ششم:
ابتدا پیش ممیزی و سپس ممیز داخلی (کنترل و نظارت برنامه ها در راستای اهداف) و بررسی لیست فعالیتها
گام هفتم:
در مرحله ی آخر جلسه ی ممیزی اصلی برگزار و پس از اعلام آمادگی درخواست کننده و تعیین زمان مشخص برای حضور در سازمان، در صورت تطابق عملکرد شرکت با استاندرادهای ایزو، گواهینامه مورد نظر به شرکت مورد نظر اهدا خواهد شد.
نکته:
تمامی گواهینامه های سازمان جهانی استانداردسازی دارای سه سال سابقه اعتبار می باشد. در طی این زمان ۱ یا ۲ جلسه در طول سال برای انجام ممیزی های مراقبتی تشکیل خواهد شد.