کارت پایان خدمت سربازی
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تمام مردان بالای هجده سال به جز موارد استثنا باید به خدمت سربازی بروند و پس از آن کارت پایان خدمت سربازی خود را دریافت کنند. نخستین بار لایحه خدمت اجباری نظام وظیفه در سال ۱۳۰۴ در دوره پهلوی اول در مجلس شورای ملی تصویب شد. این قوانین پس از انقلاب نیز تغییر چندانی نکردند. تا اینکه در سال ۱۳۶۷ با توجه به شرایط جنگی کشور در مجلس شورای اسلامی قانون خدمت وظیفه عمومی جدیدی تصویب شد.
سپس در سال ۱۳۹۲ بازنگری آن در دستور کار قرار گرفت و به شکل امروزی‌اش درآمد. تغییر قوانین نظام وظیفه و سربازی به طور سالانه، باعث میشود بعضی از مشمولان دچار سردرگمی شوند. بنابراین وجود یک مرجع رسمی برای اطلاع رسانی این قوانین بسیار ضروری است. سایت سازمان نظام وظیفه vazifeh.police.ir»»، یک سایت جامع و کامل است که همه اطلاعات مربوط به خدمت سربازی را در خود جای داده است.
دوره سربازی در ایران در حال حاضر دو ساله است. تمام آقایانی که سن آنها از ۱۸ گذشته است و شرایط دریافت کارت معافیت را ندارند، مشمول این قانون محسوب می‌شوند. مشمولین تا پیش از گذراندن کامل این دوره از هر گونه خدمات دولتی و استفاده از خدمات شهروندی منع شدهاند. در این مقاله به مزایای داشتن کارت پایان خدمت و معایب نداشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی می‌پردازیم.
کارت پایان خدمت
سربازان پس از طی دوره سربازی خود، کارتی را تحت عنوان کارت پایان خدمت سربازی دریافت می‌کنند. این کارت بیانگر این است که افراد خدمت سربازی خود را به صورت تمام و کمال به پایان رسانده‌اند. صدور این کارت از طرف سازمان نظام وظیفه سبب میشود تا فرد دیگر جزو افراد مشمول به شمار نرفته و مشکلاتی از قبیل استخدام در ارگان‌ها و موسسات دولتی، تحصیل مجدد و … نداشته باشد.
کارت پایان خدمت سربازی معمولا ۱۵ روز پس از اتمام دوره سربازی برای فرد صادر میشود. افراد پس از دریافت پیامکی مبنی بر زمان دریافت کارت پایان خدمت خود، از طرف سازمان نظام وظیفه، میتوانند نسبت به دریافت این کارت اقدام نمایند.
قانون جدید نرفتن به سربازی
آخرین وضعیت خرید خدمت سربازی در سال ۱۴۰۱
نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند که مشمولان غایب خارج از کشور با پرداخت ۱۵ هزار یورو میتوانند کارت معافیت از خدمت سربازی دریافت کنند. در جلسه علنی مجلس و در جریان بررسی موارد ارجاعی لایحه بودجه ۱۴۰۱ از کمیسیون تلفیق در بخش درآمدی، جزء ۱ بند الحاقی ۳ تبصره ۱۰ تصویب شد.
طبق این مصوبه، مشمولین نظام وظیفه عمومی مقیم خارج از کشور که حداقل پنج سال از زمان فراخوان آنها به خدمت وظیفه عمومی گذشته باشد، با رعایت اصل یکصد و دهم(۱۱۰) قانون اساسی میتوانند با پرداخت معادل ریالی پانزده هزار(۱۵.۰۰۰) یورو کارت معافیت از خدمت سربازی دریافت کنند. مشمولین متاهل دارای فرزند از مادر ایرانی از بیست و پنج درصد(۲۵%) تخفیف برخوردار می‌شوند.
درحال حاضر تنها قانون جدید سربازی، افزایش حقوق ۶۰ درصدی سربازان نسبت به سال گذشته بوده است.
اما در خصوص مشمولان داخل کشور هنوز هیچ تصمیم جدیدی گرفته نشد است.
بدون کارت پایان خدمت چه کارهایی نمیشه کرد؟
سند زدن بدون داشتن سرباز کارت
با اصلاح موادی از قانون خدمت وظیفه عمومی که در آبان ۱۳۹۰ در مجلس به تصویب رسید، سند زدن بدون داشتن کارت پایان خدمت سربازی امکانپذیر شده است. بر این اساس، نقل و انتقال سند در دفاتر اسناد رسمی دیگر احتیاجی به ارائه کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت سربازی ندارد. تمام افرادی که به سن قانونی رسیده‌اند میتوانند حتی در صورت نداشتن کارت پایان خدمت برای جابه‌جایی و تنظیم هر نوع سندی اقدام کنند. طبق اعلام سازمان وظیفه عمومی ناجا، به نام زدن ملک و خودرو برای افراد مشمول میسر شده است و از این پس نیازی به ارائه مدرکی در این خصوص به دفترخانهها نیست.
آیا برای گرفتن وام کارت پایان خدمت لازم است؟
یکی از معایب نداشتن کارت پایان خدمت سربازی تعلق نگرفتن برخی تسهیلات به اشخاص است. به نظر می‌رسد بانک‌ها محدودیتی برای خدمت وظیفه ندارند و فقط به دنبال مطالبات خود هستند. با این حال، وام گرفتن بدون داشتن کارت پایان خدمت در بیشتر موارد ناممکن است. گرفتن وام‌های دولتی مثل وام مسکن و وام ازدواج در صورت نداشتن کارت پایان خدمت هوشمند یا کارت معافیت سربازی جدید امکان‌ناپذیر است. دریافت مستمری نیز از همین شرایط پیروی می‌کند. همچنین صاحبان مشاغل برای دریافت وام‌های حمایتی به این مدرک شناسایی نیاز خواهند داشت. سازمان نظام وظیفه عمومی اعطای وام و تسهیلات بانکی را به تمام مشمولان غایب ممنوع کرده است.
ازدواج بدون داشتن کارت پایان خدمت
یکی از مزایای داشتن کارت پایان خدمت سربازی برای آقایان این است که یکی از شروط فرهنگی و سنتی ازدواج را به جا آورده‌اند. در واقع بسیاری از خانوادهها در ایران گذراندن دوره سربازی را یکی از پیششرطهای ازدواج در نظر میگیرند. با وجود این، ازدواج بدون داشتن کارت پایان خدمت نیز امکانپذیر است. طبق قانون، برای عقد نکاح یا بستن پیمان زناشویی احتیاجی به ارائه مدارک وظیفه عمومی نیست. نداشتن کارت پایان خدمت یا معافیت سربازی ممکن است دریافت وام ازدواج را منتفی کند. اما نقشی در ثبت ازدواج در دفترخانه‌های رسمی ندارد. این موضوع برای ازدواج موقت یا به اصطلاح صیغه نیز به همین ترتیب است.
استخدام بدون داشتن کارت پایان خدمت
یکی از محدودیتهای نداشتن کارت پایان خدمت ممنوعیت استخدام مشمولان سربازی است. داشتن کارت پایان خدمت برای استخدام در تمامی نهادها و موسسات وابسته به دولت و نیز کارخانهها و کارگاههای خصوصی ممنوع است. بنگاه‌های خصوصی نیز در صورت بهکارگیری این افراد جریمههای سنگینی خواهند شد. معاونت وظیفه عمومی کشور تاکید کرده است که کسانی که به هر نحوی مشمولین غایب را در موسسات دولتی و غیردولتی استخدام کنند از طرف نیروی انتظامی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به دادگاه معرفی خواهند شد. مراکز آموزشی آزاد نیز که زیر نظر وزارت علوم فعالیت می‌کنند حق ثبت‌نام این اشخاص را ندارند. در واقع، داشتن کارت هوشمند پایان خدمت یا کارت معافیت سربازی هوشمند برای تحصیل در دانشگاه‌ها الزامی است.
دریافت مقرری بدون کارت پایان خدمت
طبق قانون، دریافت مقرری بدون داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی شدنی است. بنابراین بیمه بیکاری به افراد فاقد کارت پایان خدمت سربازی نیز تعلق میگیرد. این مقرری شامل بیمه افراد فوت‌شده، بازنشسته و از کار افتاده نیز میشود. طبق رای دیوان عدالت اداری کشور، گرچه دریافت مستمری منوط به پایان سربازی یا معافیت از آن میشود، الزامی برای داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت سربازی برای گرفتن مقرری وجود ندارد. همچنین اصل بر صحت قراردادهای کاری در زمان بستن آن است. بنابراین اگر مراجع ذی‌صلاح متوجه اشکالی در شرایط عقد قرارداد شوند، این موضوع نیز بررسی خواهد شد.
گرفتن گواهینامه بدون داشتن کارت پایان خدمت
طبق اصلاحیه‌ای که در سال ۱۳۹۶ مصوب شد، طبق قانون جدید کارت پایان خدمت، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت سربازی برای اخذ گواهینامه رانندگی برداشته شد. با تغییرات به وجود آمده در قانون بیمه شخص ثالث، همۀ مشمولان میتوانند برای گرفتن گواهینامه بدون داشتن کارت پایان خدمت اقدام کنند. سازمان نظام وظیفه این موضوع را به تمامی آموزشگاه‌های رانندگی برای دریافت گواهینامه رانندگی موتور سیکلت و خودرو ابلاغ کرده است. به این ترتیب یکی از مشکلات نرفتن به سربازی در ایران برداشته شده است.
زمان صدور کارت پایان خدمت سربازی
افرادی که خدمت نظام وظیفه خود را به اتمام رسانده‌اند و یا دارای معافیت سربازی دائم هستند، باید در اسرع وقت برای دریافت کارت پایان خدمت خود اقدام کنند. پس از اعلام و ثبت درخواست یگان خدمتی فرد متقاضی، مراحل صدور کارت پایان خدمت سربازی حدودا ۱۵ روز به طول می‌انجامد.
توجه داشته باشید که این برهه زمانی، امر قطعی مبنی بر اخذ کارت پایان خدمت در این بازه نیست. طول مدت دریافت کارت پایان خدمت سربازی ممکن است به دلایل نامعلوم تا حتی ۲ ماه و یا بیشتر هم به درازا بکشد. اگر فردی دارای شرایط معافیت خدمت سربازی اعم از معافیت پزشکی و یا معافیت غیر پزشکی است، به واسطه بررسی و استعلام صحت اطلاعات فرد درخواست کننده، بازه زمانی صدور کارت برای وی طولانی‌تر از مدت زمان اعلامی نیز می‌تواند باشد.
استعلام وضعیت کارت پایان خدمت چگونه است؟
از زمان تایید و ارسال اطلاعات خدمتی سرباز از یگان خدمتی روند صدور کارت پایان خدمت هوشمند شروع میشود. همانطور که گفته شد بررسی اطلاعات فردی و تطابق آنها زمان چندانی نبرده و افراد بعد از دو هفته از زمان تسویه، موفق به دریافت کارت پایان خدمت خود می‌شوند.
در صورت عدم صدور و دریافت پیامک کارت پایان خدمت چه اقدامی باید انجام داد؟ این افراد میتوانند به آخرین یگان خدمتی خود مراجعه کرده و درخواست صدور کارت را مجدداً ارسال کنند. در برخی موارد نیز ممکن است اطلاعات پستی فرد به اشتباه وارد شده باشد که با پیگیری می‌توان این مشکل را رفع کرد.
همچنین در کنار این موارد امکان اطلاع از شرایط دریافت کارت پایان خدمت از طریق کد سخا نیز برای سربازان وجود دارد. کد سخا شناسه چند رقمی است که برای هر سرباز منحصر به صورت خاص در سازمان نظام وظیفه ثبت شده است.
پیگیری کارت پایان خدمت از طریق کد سخا به همراه کد ملی با ورود به سایت نظام وظیفه عمومی انجام میشود. متقاضیان برای این منظور در مرحله اول برای اخذ کد سخا می‌بایست به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی مراجعه کرده و آن را دریافت کنند. سپس با ورود به سیستم در قسمت نام کاربری، کد ملی و در قسمت کلمه عبور، کد سخا را وارد کرده و از وضعیت صدور کارت پایان خدمت خود مطلع شوند.
مزایای داشتن کارت معافیت سربازی
داشتن کارت معافیت سربازی نیز به منزله داشتن کارت پایان خدمت است. خدماتی که از طریق این دو می‌توان به آنها دسترسی داشت یکسان است. به طور مثال، قوانین گرفتن وام، گواهینامه و به نام زدن سند برای هر دو نوع کارت برابر است. معافیت از خدمت وظیفه عمومی از طرف بنیاد ملی نخبگان ایران و با جایگزینی دوره سربازی با یک پروژه علمی انجام میگیرد. همچنین معافیت پزشکی، تحصیلی و کفالت نیز وجود دارند. گفتنی است که طبق قانون بخشودگی سنی، افراد ذکور بالای پنجاه سال از اعزام به خدمت معاف هستند و شناسنامه آنها در واقع کارت پایان خدمت‌شان محسوب میشود.
نوشته مرتبط: اقدامات ضروری پس از مفقودی کارت پایان خدمت و یا کارت معافیت سربازی
پرسش‌های متداول پیرامون محدودیتهایی که نداشتن کارت پایان خدمت (یا معافیت) می‌تواند ایجاد کند
? کارت پایان خدمت به چه دردی می‌خورد؟
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تمام مردان بالای هجده سال به جز موارد استثنا باید به خدمت سربازی بروند. مشمولان این قانون تا پیش از گذراندن کامل دوره وظیفه عمومی و دریافت کارت پایان خدمت، از استخدام دولتی و استفاده از برخی خدمات شهروندی منع شدهاند.
? مشکلات نرفتن به سربازی چیست؟
بسیاری از مشکلات نرفتن به سربازی در سالهای اخیر برطرف شدهاند. به عنوان نمونه، گرفتن گواهینامه بدون داشتن کارت پایان خدمت ممکن شده است. اما هنوز برای استخدام رسمی و گرفتن برخی وامها محدودیتهایی وجود دارد.
? نداشتن کارت پایان خدمت چه محرومیتهایی را در پی دارد؟
یکی از محرومیتهای اصلی برای اشخاصی که وظیفه عمومی خود را به جا نیاورده بودند، صادر نشدن گواهینامه رانندگی خودرو و موتورسیکلت برای آنها بود. اما با اصلاحات صورت گرفته در قانون، در حال حاضر همۀ مشمولان میتوانند برای دریافت گواهینامه اقدام کنند.
? کارت پایان خدمت هوشمند برای چه کارهایی لازم است؟
برای گرفتن تسهیلات بانکی و استخدام رسمی داشتن کارت پایان خدمت هوشمند یا کارت معافیت هوشمند سربازی الزامی است.
? سند زدن بدون کارت پایان خدمت ممکن است؟
با اصلاح موادی از قانون خدمت وظیفه عمومی در سال ۱۳۹۰، سند زدن بدون داشتن سرباز کارت امکانپذیر شده است؛ نقل و انتقال سند در دفاتر اسناد رسمی دیگر احتیاجی به ارائه کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت ندارد.
? وام گرفتن بدون داشتن کارت پایان خدمت شدنی است؟
یکی از معایب نداشتن کارت پایان خدمت تعلق نگرفتن برخی تسهیلات بانکی به اشخاص است. گرفتن وام‌های دولتی مثل وام مسکن و وام ازدواج فقط با داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از سربازی شدنی است.
? ازدواج بدون کارت پایان خدمت امکانپذیر است؟
بسیاری از خانوادهها در ایران گذراندن دوره سربازی را یکی از پیششرطهای ازدواج در نظر میگیرند. با وجود این، ازدواج کردن بدون داشتن کارت پایان خدمت نیز امکانپذیر است. ثبت رسمی عقد نکاح در دفترخانهها نیازی به ارائه کارت معافیت یا پایان وظیفه عمومی ندارد.
? استخدام بدون کارت پایان خدمت انجام میگیرد؟
یکی از مهمترین محدودیتهای نداشتن کارت پایان خدمت، ممنوعیت استخدام آنها است. داشتن کارت پایان خدمت برای استخدام در تمامی نهادها و موسسات وابسته به دولت و نیز کارخانهها و کارگاههای خصوصی ممنوع است. این بنگاهها در صورت بهکارگیری این افراد جریمههای سنگینی خواهند شد.
? دریافت مقرری بدون داشتن کارت پایان خدمت چگونه است؟
طبق قانون، دریافت مقرری بدون داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی شدنی است. بنابراین بیمه بیکاری به افراد فاقد کارت پایان خدمت نیز تعلق میگیرد. این مقرری شامل بیمه افراد فوت‌شده، بازنشسته و از کار افتاده نیز میشود.
? گرفتن گواهینامه بدون کارت پایان خدمت به چه ترتیب است؟
طبق اصلاحیه مصوب سال ۱۳۹۶، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت سربازی برای اخذ گواهینامه رانندگی برداشته شد. بنابراین تمام افرادی که به سن قانونی رسیده‌اند میتوانند برای دریافت گواهینامه خودرو یا موتورسیکلت اقدام نمایند.
? مزایای کارت معافیت سربازی چیست؟
داشتن کارت معافیت سربازی به منزله داشتن کارت پایان خدمت است. خدماتی که از طریق این دو می‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد یکسان است. به طور مثال مقررات گرفتن وام مسکن و به نام زدن سند برای هر دوی آنها برابر است.
? بخشودگی سنی مشمولان به چه ترتیب است؟
طبق قانون بخشودگی سنی، افراد ذکور بالای پنجاه سال از اعزام به خدمت سربازی معاف هستند و شناسنامه آنها در واقع کارت پایان خدمت‌شان محسوب میشود.