“مدیر عامل” یکی از حیاتی ترین نقش ها در مدیریت شرکت است. به همین دلیل سوالات زیادی درباره شرایط و حدود اختیارات آن وجود دارد. در ادامه به شرح جزئیات و باید ها و نبایدهای انتخاب نقش “مدیر عامل” می پردازیم.
اگر شما هم به دنبال ثبت شرکت و راه اندازی کسب و کار تازه ای هستید، این مطلب می تواند برایتان مفید باشد.
در ماده ۱۲۴ قانون تجارت آمده است “هیات مدیره باید اقلا یک نفر شخص حقیقی را به مدیریت عامل شرکت برگزیند و حدود اختیارات، مدت تصدی وحق الزحمه او را تعیین کند.” البته هیات مدیره بنا به صلاحدید خود توانایی عزل “مدیرعامل” را نیز دارد.
همچنین “مدیر عامل”، سمتی مباشرتی است. به این معنا که نمی تواند وظایف خود را با واسطه وکیل انجام دهد.
“مدیر عامل” می تواند هم عضو هیات مدیره باشد و هم صرفا “مدیرعامل” باشد. در هر دو صورت دوره تصدی سمت او همان مقداری است که در اساسنامه تعیین شده و این مقدار نمی تواند بیش از دوسال باشد. پس از پایان دوره این زمان با رای مجمع قابل تمدید خواهد بود.
شرایط اعضای هیات مدیره نیز با توجه به نوع شرکت ها متفاوت است. برای آشنایی با انواع شرکت ها، به مطلب “تعریف انواع شرکت های تجاری” مراجعه کنید.
البته چنانچه “مدیرعامل” بخواهد هر دو سمت “مدیرعامل” و رئیس هیات مدیره را داشته باشد، بایستی سه چهارم آرا حاضر در مجمع عمومی را جلب کند.
حدود اختیارات مدیرعامل
حدود اختیارات “مدیرعامل” توسط هیات مدیره به ایشان تفویض می شود. “مدیر عامل” می تواند به عنوان نماینده شرکت و دارای حق امضاء به صورت منفرد بوده و یا مشترکا با رئیس هیات مدیره یا یکی از اعضاء باشد. هیات مدیره موظف است صورتجلسه مربوط به انتخاب مدیرعامل را با ذکر مشخصات مدیرعامل و حدود اختیارات و وضعیت حق امضاء در اداره ثبت شرکت ها ثبت کرده و در “روزنامه رسمی” آگهی نماید.
چه کسانی نمی توانند به عنوان مدیرعامل انتخاب شوند؟
اشخاصی که در ماده ۱۱۱ از آنها به عنوان محجور و ورشکسته یاد شده است.(دارای حکم ورشکستگی یا محجوریت هستند)، و یا اشخاصی که بدلیل ارتکاب جنایت یا یکی ازجنحه های ذیل بموجب حکم قطعی از حقوق اجتماعی کلا یا بعضا محروم شده باشند. این اشخاص درمدت محرومیت خود نمی توانند به عنوان “مدیر عامل” انتخاب شوند.
جرم ها شامل: سرقت ، خیانت درامانت ، کلاهبرداری ، جنحه هائی که بموجب قانون در حکم خیانت در امانت یاکلاهبرداری شناخته شده است، اختلاس، تدلیس، تصرف غیر قانونی دراموال عمومی.
بنا به تبصره ماده ۱۱۱ قانون تجارت، اگر مدیری بر خلاف این شرایط انتخاب شود؛ با تقاضای هر یک از ذینفعان از دادگاه، قاضی می تواند حکم عزل او را صادر نماید.
لازم به ذکر است که محجور در لغت به معنی بازداشته شده و منع شده است و در زبان حقوقی محجورین افرادی هستند که از تصرف در اموال خود و همچنین بهره گیری شخصی و بی واسطه از حقوق مالی خود محروم شده اند به موجب ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی صغار و اشخاص غیر رشید و مجانین در دسته محجورین قرار خواهند گرفت.
علاوه بر این موارد، شخص ورشکسته نیز شخصی است که ورشکستگی وی ثابت شده باشد در حکم محجورین خواهد بود و از کنترل اموال خود محروم است.
آیا مدیر عامل می تواند در بیش از یک شرکت مسئولیت مدیر عامل را به عهده بگیرد؟
هیچ فردی نمی تواند همزمان مدیریت عامل بیش از یک شرکت را به عهده داشته باشد. اما می تواند در یک شرکت “مدیرعامل” و در شرکت های دیگر عضو هیات مدیره باشد. توجه داشته باشید که:
اگر فردی در یک شرکت سمت “مدیرعامل” را به عهده داشته باشد، نمی تواند به عنوان بازرس در شرکت دیگر انتخاب شود.
اساسا افراد نمی توانند در هیات مدیره شرکت هایی با زمینه فعالیت مشابه ،که در حال رقابت با یکدیگرند به عنوان “مدیرعامل” یا عضو هیات مدیره حضور داشته باشند.
مدیرعامل و مشاغل دولتی
پرسش مهم دیگر این است که آیا شخص در عین حالی که در استخدام دولت است، می تواند به عنوان “مدیرعامل” در شرکت انتخاب شود؟
پاسخ منفی است. چرا که اشتغال در مشاغل دولتی در هر سطحی، در تعارض با انتخاب همان فرد به عنوان “مدیر عامل” در شرکت است. (مطابق اصل ۱۴۱ قانون اساسی)
« اصل یکصد و چهل و یکم: رئیس‌جمهور، معاونان رئیس‌جمهور، وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند و داشتن هر نوع شغل دیگر در مؤسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا مؤسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی و وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیئت مدیره انواع مختلف شرکت‌های خصوصی، جز شرکت‌های تعاونی ادارات و مؤسسات برای آنان ممنوع است. سمت‌های آموزشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی از این حکم مستثنی است.»