موسسات غیرتجاری برای مقاصد غیرتجارتی تاسیس میشوند. در نتیجه، قوانین مالیات بر درآمد موسسات غیرتجاری نیز متفاوت با شرکت‌های تجاری است. خود این مجموعه‌ها به دو دسته کلی تقسیم میشوند. دسته اول موسسات غیرانتفاعی هستند که با هدف خدمت‌رسانی و بدون کسب منافع مادی تشکیل میشوند، مانند خیریه‌ها. این موسسات معاف از مالیات هستند. اما دسته دوم که فعالیتهای انتفاعی دارند مانند آموزشگاه‌ها، مشمول مالیات میشوند. گفتنی است که این مالیات فقط به فعالیتهای انتفاعی و درآمدهای آنها تعلق میگیرد و بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات محاسبه میشود. در این مقاله، به طور کامل به قوانین مالیات موسسات غیرتجاری می‌پردازیم.
نوشته مرتبط: راهنمای ثبت موسسات غیرتجاری
قانون مالیات بر درآمد موسسات غیرتجاری
مطابق با ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم، «جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای هستند، مشمول مالیات به نرخ بیست‌وپنج درصد (۲۵%) خواهند بود.» این قانون برای موسسه غیرتجاری نیز صادق است، اما دو تبصره بسیار مهم در ادامۀ همین ماده قانونی وجود دارد که تکلیف مالیات موسسات غیرتجاری را به صورت دقیق مشخص می‌کند.
نوشته مرتبط: موضوع فعالیت شرکت‌های غیرتجاری
طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم، «در مورد اشخاص حقیقی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تاسیس نشده‌اند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آنها، مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول میشود.» در واقع، فعالیتهای غیرانتفاعی موسسات معاف از مالیات هستند اما فعالیتهای انتفاعی آنها همانند دیگر اشخاص حقوقی محاسبه خواهد شد.
همچنین طبق تبصره ۲ ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم، «اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران به استثنای مشمولان تبصره ۵ ماده ۱۰۹ و ماده ۱۱۳ این قانون از مأخذ کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره‌برداری سرمایه در ایران یا از فعالیت‌هایی که مستقیماً یا به وسیله نمایندگی از قبیل شعبه، نماینده، کارگزار و امثال آن در ایران انجام می‌دهند یا از واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود، انتقال دانش فنی، دادن تعلیمات، کمک‌های فنی یا واگذاری فیلم‌های سینمایی از ایران تحصیل می‌کنند به نرخ مذکور در این ماده مشمول مالیات خواهند بود. نمایندگان اشخاص و موسسات مذکور در ایران نسبت به درآمدهایی که به هر عنوان به حساب خود تحصیل می‌کنند طبق مقررات مربوط به این قانون مشمول مالیات هستند.» در واقع، موسسههای غیر تجاری خارجی فعال در ایران به جز موارد استثنا مشمول معافیت‌های مالیات موسسات غیرتجاری در ایران نمی‌شوند.
مالیات موسسات غیرتجاری خارجی
موارد مستثنی در قانون مالیات بر درآمد موسسات غیرتجاری مقیم خارج از کشور عبارت‌اند از:
مطابق با تبصره ۵ ماده ۱۰۹ قانون مالیاتهای مستقیم، «موسسات بیمه خارجی که با قبول بیمه اتکایی از موسسات بیمه ایرانی تحصیل درآمد می‌نمایند مشمول مالیاتی به نرخ دو درصد (۲%) حق بیمه دریافتی و سود حاصل از سپرده مربوط در ایران هستند. در صورتی که موسسات بیمه ایرانی در کشور متبوع موسسه بیمه‌گر اتکایی دارای فعالیت بیمه بوده و از پرداخت مالیات بر معاملات اتکایی معاف باشند، موسسه مزبور نیز از پرداخت مالیات دولت ایران معاف خواهد شد.
موسسات بیمه ایرانی مکلف‌اند در موقع تخصیص حق بیمه به نام بیمه‌گر اتکایی خارجی مشمول مالیات موضوع این تبصره، دو درصد (۲%) آن را به عنوان مالیات بیمه‌گر اتکایی کسر نمایند و وجوه کسر شده در هر ماه را تا پایان ماه بعد به ضمیمه صورتی حاوی مشخصات بیمه‌گر اتکایی و حق بیمه متعلق به اداره امور مالیاتی مربوط ارسال و وجه مزبور را به حساب مالیاتی پرداخت نمایند.» به این ترتیب، موسسات بیمه‌ای شرایطی متفاوت با دیگر موسسات غیرتجاری در پرداخت مالیات دارند.
مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی
همچنین طبق ماده ۱۱۳ قانون مالیاتهای مستقیم، «مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا و امثال آنها از ایران به‌طور مقطوع عبارت است از پنج درصد (۵%) کلیه وجوهی که از این بابت عاید آنها خواهد شد، اعم از اینکه وجوه مزبور در ایران یا در مقصد یا در بین راه دریافت شود. نمایندگی یا شعب موسسات مذکور در ایران موظف‌اند تا بیستم هر ماه صورت وجوه دریافتی ماه قبل را به اداره امور مالیاتی محل تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. موسسات مذکور از بابت این‌گونه درآمدها مشمول مالیات دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نخواهند بود. هر گاه شعب یا نمایندگی‌های مذکور صورت‌های مقرر را به موقع تسلیم نکنند یا صورت ارسالی آنها مطابق واقع نباشد، در این صورت مالیات متعلق بر اساس تعداد مسافر و حجم محمولات علی‌الرأس تشخیص خواهد شد.»
همچنین طبق تبصره همین قانون، «در مواردی که مالیات متعلق بر درآمد موسسات کشتیرانی و هواپیمایی ایرانی در کشورهای دیگر بیش از پنج درصد (۵%) کرایه دریافتی باشد با اعلام سازمان ذی‌ربط ایرانی، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است مالیات شرکت‌های کشتیرانی و هواپیمایی تابع کشورهای فوق را معادل نرخ مالیاتی آنها افزایش دهد.» در نتیجه، موسسات هواپیمایی و کشتیرانی نیز جزو استثناهای پرداخت مالیات موسسات غیرتجاری هستند.
پرسش‌های متداول راجع به مالیات موسسات غیر تجاری
مالیات موسسات غیرتجاری چگونه محاسبه میشود؟
موسسات غیرتجاری در صورتی که دارای فعالیتهای انتفاعی باشند مشمول مالیات میشوند. این مبلغ بر اساس نرخ مقرر در ماده ۱۰۵ قانون محاسبه میشود و فقط به درآمد حاصل از فعالیت انتفاعی آنها تعلق میگیرد.
قوانین مالیات بر درآمد موسسات غیرتجاری کدام هستند؟
ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره ۱ و تبصره ۲ آن به مالیات بر درآمد موسسات غیرتجاری میپردازد. در ماده ۱۰۹ و ۱۱۳ نیز استثناهایی برای آن آمده است.
مالیات موسسات غیرانتفاعی چگونه محاسبه میشود؟
موسسات غیر انتفاعی ناسودبر اگر فعالیت انتفاعی نداشته باشند از پرداخت مالیات معاف هستند.
آیا موسسه غیر تجاری نیز باید مالیات پرداخت کند؟
اگر موسسات غیر تجاری دارای فعالیتهای انتفاعی باشند، باید مالیات این بخش از درآمدهای خود را بپردازند.
محاسبه مالیات بر درآمد شرکت‌های غیرتجاری به چه ترتیب است؟
مالیات موسسات غیرتجاری بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات ایران محاسبه میشود.
موسسات معاف از مالیات کدام هستند؟
موسسات غیرانتفاعی اگر دارای فعالیتهای انتفاعی نباشند، از پرداخت مالیات موسسات غیرتجاری معاف هستند.
قانون حاکم بر مالیات موسسات غیر تجاری چیست؟
مبنای محاسبه مالیات موسسههای غیر تجاری، ماده ۱۰۵ قانون است.