طبق آنچه که از قوانین دریافت می‌شود، هر شخص حقوقی و حقیقی صاحب کسب‌وکار در ایران باید مالیات پرداخت کند. اما برای شرکت‌هایی ایرانی که در سطح بین‌المللی و در خارج از ایران فعالیت می‌کنند چطور؟ آیا آنها نیز مشمول مالیات می‌شوند؟ با مطالعه ماده‌های قانون مالیات مستقیم «ق.م.م» به مواردی بر می‌خوریم که تکلیف مالیات شرکتهای خارج از ایران را مشخص ساخته است. البته در ماده ۱ و ماده دو ق.م.م ما به وضوح پی می‌بریم که در ایران جزء سازمان‌های دولتی مانند وزارت‌خانه‌ها، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و هر سازمانی که بودجه آنها توسط دولت تعیین می‌شود از پرداخت مالیات معاف هستند. بنابراین مابقی اشخاص حقیقی و حقوقی در کشور جزء مشمولان این قانون لحاظ می‌گردند.
در ادامه با قوانین اخذ مالیات از شرکتهای خارجی و شرکتهای ایرانی خارج از ایران بیشتر آشنا خواهیم شد.
قوانین مربوط به پرداخت مالیات شرکتهای ایرانی خارج از کشور
اگر شما شرکتی در خارج از ایران دارید که در ایران ثبت شده است جزء مشمولان مالیات در داخل کشور محسوب می‌شوید و باید با روند قانونی مالیات خود را پرداخت کنید. در ماده ۱۰۵ قانون مالیات ذکر شده است «جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های مقرر به‌استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای هست، مشمول مالیات به نرخ بیست‌وپنج درصد (۲۵%) خواهند بود». با توجه به این ماده از ق.م.م، می‌توان دریافت که مالیات شرکتهای ایرانی خارج از کشور هیچ تفاوتی با شرکت‌هایی که درون ایران فعالیت می‌کنند ندارد.
نوشته مرتبط: مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوق خارجی
مطابق ماده ۱۰۷ ق.م.م مالیات بر درآمد اتباع خارجی و شرکت‌هایی که مشمول این نوع از مالیات هستند، به شرح زیر تعیین می‌شود:
«بابت تهیه طرح ساختمان‌ها و تاسیسات، نقشه‌برداری، نقشه‌کشی، نظارت و محاسبات فنی، دادن تعلیمات و کمک‌های فنی، انتقال دانش فنی، سایر خدمات و واگذاری امتیازات و سایر حقوق. همچنین واگذاری فیلم‌های سینمایی که به عنوان بها یا حق نمایش یا تحت هر عنوان دیگر در ایران یا از ایران تحصیل می‌کنند. به استثنای درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تعیین درآمد مشمول مالیات یا مالیات آنها مقرر شده است. با توجه به نوع فعالیت و میزان سوددهی به ماخذ ده درصد تا چهل درصد مجموع وجوهی می‌باشد. که ظرف مدت یک سال مالیاتی عاید آنها می‌شود.»
پرداختکنندگان وجوه مذکور در این ماده مکلفند در هر پرداخت، مالیات متعلق را با توجه به مبالغی که از اول سال تا آن تاریخ پرداخت کرده‌اند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند. در غیر این صورت پرداختکنندگان مذکور و دریافت‌کنندگان متضامناً مسئول پرداخت اصل مالیات و جریمه‌های متعلق به آن خواهند بود.»
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خارجی
شرکتهای خارجی در ایران بابت سرمایه گذاری یا فعالیت‌های خود باید مانند شرکتهای ایرانی دفاتر قانونی داشته و طبق آیین نامه نحوه تنظیم و تحریر و نگاهداری دفاتر آنها را تنظیم نمایند. پیمانکاران خدماتی تجارتی نیز به همین منوال مکلف به داشتن دفاتر بوده و باید آنها را به زبان فارسی و طبق مقررات تحریر نمایند. تذکر این نکته ضروری است در صورتی که شرکت خارجی در ایران سهام خریداری نماید سهامدار محسوب می‌شود و نه شرکت خارجی.
به موجب تبصره ۲ ماده ۱۰۵ ق.م.م شرکتهای مذکور در صورتی که در ایران درآمد داشته باشند. خواه از بابت بهره برداری سرمایه یا واگذاری امتیازات و سایر حقوق متعلق به خود از بابت دادن تعلیمات کمک‌های فنی مشمول مالیات مقررات مربوط به این قانون می‌باشند. بر طبق بند ج ماده ۱۰۵ ناظر به ماده ۱۱۳ ق.م.م مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا و امثال آن ها از ایران به طور مقطوع ۵ درصد کلیه وجوهی است که از این بابت عاید آنها می‌گردد اعم از اینکه وجوه مزبور در ایران یا در مقصد یا در بین راه دریافت گردد.
به موجب ماده ۱۰۷ ق.م.م درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات خارج از ایران به شرح ذیل تشخیص می‌گردد:
درآمد مشمول مالیات درمورد اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران بابت واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود از ایران و واگذاری فیلم های سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آن ها می‌شود) به ماخذ بیست درصد (۲۰%) تا چهل درصد (۴۰%) مجموع وجوهی که ظرف یک سال مالیاتی عاید آن ها می گردد، می باشد. ضریب تعیین درآمد مشمول مالیات هر یک از موارد مذکور در این بند بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران تعیین می شود.
جرائم عدم پرداخت مالیات توسط شرکتهای خارج از ایران چیست؟
در قانون، جرائم سنگینی برای اشخاص حقوقی ایرانی مقیم ایران یا مقیم خارج، در صورت پرداخت نکردن مالیات در نظر گرفته‌شده است. مواد ۱۹۰ تا ۲۰۲ قانون مالیات مستقیم مجموعه‌ای از جرائم را شرح می‌دهد.
۱. از ۱ تا ۲۰ درصد جریمه برای عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی و مدارک مربوطه.
۲. در صورت گذشتن از زمان مدنظر سازمان امور مالیاتی، به ازای هر ماه ۵.۲ درصد به میزان مالیات در قالب جریمه افزوده می‌شود.
۳. طبق ماده ۲۰۱ ق.م.م اگر مشمولان مالیات از عمد ترازنامه و حساب سود و زیان خود را ارائه ندهند و یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و دیگر مدارک لازم خودداری کنند، علاوه بر جریمه‌های سنگینی که بر آنها لحاظ می‌شود از کلیه معافیتها و بخشودگی‌های قانونی در مدت مذکور محروم می‌شوند.
۴. در ماده ۲۰۲ ق.م.م در راستای ممنوعالخروج کردن بدهکاران مالیاتی ذکر شده است: «وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور میتواند از خروج بدهکاران مالیاتی که میزان بدهی قطعی آنها، برای اشخاص حقوقی تولیدی دارای پروانه بهره‌برداری از مراجع قانونی ذی‌ربط از بیست درصد سرمایه ثبت شده و یا مبلغ پنج میلیارد ریال، سایر اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی تولیدی از ده درصد سرمایه ثبت شده و یا دو میلیارد ریال و سایر اشخاص حقیقی از یکصد میلیون ریال بیشتر است از کشور جلوگیری نماید».
توجه داشته باشید که حتی اگر توانایی پرداخت مالیات خود را ندارید، باید پرونده مالیاتی خود را ارائه دهید. آنگاه می‌توانید با قسط‌‌بندی مالیات در طول چند دوره مالیات خود را پرداخت کنید. یا از معافیت و تخفیف‌های مورد نیازی که سازمان امور مالیاتی ارائه می‌دهد بهره‌مند شوید.
نوشته مرتبط: مالیات علی‌الراس چیست؟
نحوه پرداخت مالیات شرکتهای ایرانی خارج از کشور
شرکتهای ایرانی که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند، در ابتدا باید سال مالی خود را مشخص کنند. « سال مالی در ایران برای اشخاص حقوقی از اول فروردین تا پایان اسفند هر سال است». شرکت‌ها موظفند تا تمام درآمدها و هزینه‌های خود را در طی سال مالی ثبت کنند. به حساب‌های خود رسیدگی کنند و در آخر مدارک را به شکل اظهارنامه مالیاتی و یا ترازنامه، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بدهند.
لازم به ذکر است که تاریخ تاسیس شرکت به عنوان سال مالی برای شرکتهای تازه تاسیس مدنظر گرفته می‌شود.
نوشته مرتبط: مالیات تکلیفی چیست؟
پرسش‌های متداول درباره اخذ مالیات از شرکتهای ایرانیِ خارج از ایران
مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا چقدر است؟
مطابق ماده ۱۱۳ ق.م.م «مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا و امثال آنها از ایران به‌طور مقطوع عبارت است از پنج درصد(۵%) کلیه وجوهی که از این بابت عاید آنها خواهد شد اعم از این که وجوه مزبور در ایران یا در مقصد یا در بین راه دریافت شود».
پیمانکاران خارجی در چه مواردی از مالیات معاف هستند؟
برای خرید لوازم و تجهیزات، با این شرط که در قرارداد آن مبلغ مورد نیاز برای خرید لوازم و تجهیزات به طور جدا از سایر اقلام قرارداد ذکر شده باشد. در مورد خرید کالای داخلی حداکثر تا مبلغ صورتحساب خرید و در مورد خرید خارجی تا مجموع ارزش گمرکی کالا و حقوق ورودی و سایر پرداختهای قانونی مندرج در پروانه سبز گمرکی از پرداخت مالیات معاف هستند.
شرایط اموال انتقال دادهشده به همسر و فرزندان جهت فرار از مالیات چگونه است؟
در صورتی که پرداختکنندگان مالیات، به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور میتواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.
جرائم عدم پرداخت مالیات توسط شرکتهای داخلی خارج از ایران و خارجی داخل ایران چیست؟
۱. از ۱ تا ۲۰ درصد جریمه برای عدم تسلیم اظهارنامه ۲. جریمهی ۵.۲ درصدی به ازای هر ماه ۳. محروم شدن از معافیتها و تخفیفات ۴. ممنوعالخروج شدن
نوشته مرتبط: همه‌چیز در مورد مالیات بر درآمد