شرکتها معمولاً گزارش‌هایی را در دوره‌های مالی مشخص تهیه می‌کنند تا سود و زیان خود را روشن سازند و برای آینده برنامه‌ریزی نمایند. از سوی دیگر، دولت نیز برای محاسبه مالیات شرکتها بازه‌ای زمانی را به عنوان سال مالیاتی مشخص کرده است. این تاریخ‌ها ممکن است با هم متفاوت یا بر هم منطبق باشند. در این مقاله، به بررسی تفاوت سال مالی با سال مالیاتی می‌پردازیم و شرایطی را که تفاوت داشتن این تاریخ‌ها به وجود می‌آورد بررسی می‌کنیم.
منظور از سال مالی چیست؟
به دوره مالی سالیانه شخصیت‌های حقوقی یا حقیقی در اصطلاح حسابداری «سال مالی» گفته میشود. شرکتها و صاحبان مشاغل از این بازه زمانی برای گزارش‌گیری مالی استفاده می‌کنند و دولت‌ها و نهادها بودجه‌بندی خود را بر این اساس انجام می‌دهند. اهمیت سال مالی برای شرکت‌های تجاری و سرمایه‌گذاران آنها از این جهت مهم است که گزارش‌های حسابداری، اظهارات مالی و درآمدها و عایدات مجموعه جمع‌بندی می‌شوند و امکان تحلیل آنها فراهم میشود.
اغلب کمپانی‌ها در آغاز فروردین، با اعلام پیش‌بینی سود سال جدید و بررسی حساب‌های سال قبل، سال مالی خود را شروع می‌کنند. مبنای شروع این دوره مالی در شرکت‌های گوناگون با هم متفاوت است اما مدت‌زمان آن معمولاً دوازده ماه متوالی است. با این حال، دوره‌های مالی برخی بیزینس‌ها غیرتقویمی محسوب میشود و مبتنی بر چرخه درآمد تجارتی است که در آن فعال هستند. گفتنی است که برای اشاره به سال مالی فقط تاریخ پایان یافتن آن را ذکر می‌کنند. به طور مثال، سال مالی منتهی به بیست‌ونهم اسفند هزار و چهارصد.
سال مالیاتی به چه معناست؟
طبق قانون، تمامی اشخاص حقوقی موظف‌اند در پایان هر سال مالی اظهارنامه عملکردشان را تحویل دهند و صورت‌های مالی خود را ارائه کنند. در واقع این تقسیم‌بندی زمانی به منظور بررسی سالیانه وضعیت مالی شرکت‌های تجاری و فعالیتهای اقتصادی اشخاص حقیقی مشمول پرداخت مالیات انجام میگیرد. بازرسی‌های دولتی و بررسی ترازنامه و حساب سود و زیان شرکتها در اداره دارایی نیز بر همین اساس انجام میشود. این گزارشات پیش از ارائه باید به امضای اعضای هیئت‌مدیره و مدیر عامل برسند تا بیانگر عملکرد رسمی یک سال مالیاتی شرکت باشند.
ورود به سامانه اظهارنامه مالیاتی
تفاوت دوره و سال مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی
مودیان مالیاتی، خود به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند: اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی. منظور از اشخاص حقیقی، افرادی بوده که به یکی از فعالیتهای تجاری، نظیر تولید و فروش کالاها اشتغال دارند. اشخاص حقوقی نیز به مجموعه‌ای افراد گفته شده که در قالب یک شخصیت حقوقی، تاسیس و ثبت می‌شوند. شرکتها تجاری، مثال بارز اشخاص حقوقی می‌باشند.
سال مالیاتی اشخاص حقیقی
اشخاص حقیقی که یه موجب قانون مالیات‌های مستقیم، مشمول پرداخت مالیات بوده و هر ساله برای پرداخت مالیات، از طریق سامانه عملیات الکترونیکی امور مالیاتی tax.gov.ir اقدام می‌کنند، مودیان مالیاتی نامیده می‌شوند.
می‌توان گفت، مطابق ماده ۱۵۵ قانون مالیات‌های مستقیم، سال و دوره مالیاتی اشخاص حقیقی، یک سال تمام شمسی بوده که از ۱ فروردین ماه، شروع شده و پایان آن، روز آخر اسفند همان سال می‌باشد.
سال مالیاتی اشخاص حقوقی
مطابق ماده ۱۵۵ قانون مالیات‌های مستقیم، سال و دوره مالیاتی اشخاص حقوقی نیز یک سال تمام شمسی بوده که از ۱ فروردین ماه، شروع شده و پایان آن، روز آخر اسفند همان سال می‌باشد.
با این وجود در تفاوت دوره و سال مالیاتی اشخاص حقوقی با دوره و سال مالیاتی اشخاص حقیقی، باید به این نکته توجه نمود که در صورتی که دوره و سال مالی اشخاص حقوقی، متفاوت از سال مالیاتی باشد، در مهلت ارائه اظهارنامه مالیاتی، سال مالی آنها املاک عمل خواهد بود.
با این توضیح که اشخاص حقوقی، در شرایط فوق، در پایان سال مالیاتی، یعنی انتهای اسفندماه، الزامی به ثبت نام اظهارنامه مالیاتی نداشته و بنابراین، مهلت ثبت نام اظهارنامه مالیاتی و تقدیم ترازنامه و حساب سود و زیان، برای این اشخاص حقوقی، تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی آنها می‌باشد.
تفاوت سال مالی با سال مالیاتی چیست؟
مبنای محاسبه سال مالیاتی در ایران از یک فروردین تا بیست و نهم اسفند همان سال شمسی است. اما سال مالی شرکتها ممکن است از تاریخی دیگر آغاز شود و در زمانی متفاوت به پایان برسد. در واقع سال مالی دوره‌ای یک‌ساله است که شرکتها آن را انتخاب می‌کنند اما سال مالیاتی را دولت‌ها تعیین می‌کنند. در پایان هر سال مالیاتی شرکتها موظف هستند اطلاعات مالی خود را به سازمان امور مالیاتی کشور گزارش دهند. همچنین مطابق با مقررات نگهداری و پلمپ دفاتر مالی، تمامی واحدهای اقتصادی اعم از کسبه، تجار و بازرگانان باید در آغاز سال مالی از دفاتر مالی جدید استفاده کنند. بنابراین اصطلاحاً حساب‌های شرکت باید در پایان سال مالیاتی بسته شوند.
منظور از گزارش‌های مالی میان‌دوره‌ای چیست؟
این گزارش‌ها دربردارندۀ اطلاعات مالی شخصیت‌های حقوقی یا حقیقی هستند و در فواصل زمانی متفاوتی مثل فصل‌ها یا ماه‌ها تنظیم می‌شوند. گزارش‌های مالی هفتگی، ماهانه، فصلی، سه‌ماهه، شش‌ماهه و نُه‌ماهه رایج‌ترین بازه‌های زمانی در این موضوع هستند. تحلیل سود و زیان و پیش‌بینی‌های تجاری برای ادامه دادن یا متوقف کردن برنامه‌ها مهم‌ترین هدف گزارش‌های مالی میان‌دوره‌ای محسوب می‌شوند. کمپانی‌های بزرگ معمولاً موظف به ارائه چنین گزارشاتی هستند و از آنها برای تهیه گزارش سال مالی و سال مالیاتی استفاده می‌کنند. شرایط مالی مجموعه‌های اقتصادی و جریان‌های مالی و نقدینگی آنها نیز در طول سال از همین طریق کنترل و مدیریت میشود.
شروع و پایان سال مالی چگونه محاسبه میشود؟
شروع سال مالیاتی شرکتها به آغاز فعالیتهای تجاری آنها وابسته است و پایان سال مالی آنها نیز بر همین اساس محاسبه میشود. اما شروع سال مالیاتی شرکتها و زمان پایان سال مالیاتی آنها را دولت‌ها مشخص می‌کنند. به این معنی که نهادهای دریافت کننده مالیات در هر کشوری برای شفاف بودن رویه‌ها تاریخی را برای این منظور تعیین می‌کنند. در ایران، شروع سال مالیاتی شرکتها در اساسنامه آنها مشخص میشود و اگر با سال مالیاتی اعلام‌شده مطابقت نداشته باشد، درآمد اشخاص حقوقی بر مبنای سال مالی خود آنها محاسبه میشود. گفتنی است که تمامی اشخاص حقیقی مشمول مالیات تا تاریخ سی و یکم مرداد ۱۴۰۰ و تمام اشخاص حقوقی و شرکتها تا سی و یکم شهریور ۱۴۰۰ باید برای ثبت اظهارنامه مالیاتی خود اقدام نمایند. در غیر این صورت، جریمه‌های سنگینی در انتظار آنها خواهد بود.
تغییر سال مالی شرکتها چگونه انجام میگیرد؟
در قانون تجارت ایران هیچ محدودیتی برای تعیین سال مالی شرکتها در نظر گرفته نشده است. با وجود این، شرکت‌های فعال در بورس معمولاً پایان سال مالی خود را یا بیست و نهم اسفند و یا سی و یکم شهریور در نظر می‌گیرند که با تقویم ایران و یا سال مالیاتی کشور همخوانی داشته باشد. از آنجایی که این موضوع در اساسنامه تمامی انواع کمپانی‌ها درج میشود، بنابراین تغییر این بازه زمانی بدون تشکیل مجمع عمومی و تایید هیئت‌مدیره امکان‌پذیر نخواهد بود. تغییر سال مالی شرکتها همچنین باید به ثبت قانونی برسد و در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار آگهی شود.
پرسش‌های پرتکرار پیرامون تفاوت سال مالی با سال مالیاتی
سال مالی به چه معناست؟
به دوره مالی سالیانه شرکتها که مبنای محاسبه سود و زیان آنها قرار میگیرد «سال مالی» گفته میشود.
منظور از سال مالیاتی چیست؟
دوره مالی سالانهای که از طرف دولت مبنای محاسبه مالیات شرکتها قرار میگیرد «سال مالیاتی» نامیده میشود.
تفاوت سال مالیاتی با سال مالی چیست؟
سال مالیاتی را سازمان امور مالیاتی کشور تعیین میکند اما سال مالی اشخاص حقوقی و حقیقی به انتخاب خود آنها است.
تغییر سال مالی شرکتها به چه ترتیب است؟
از آنجایی که این تاریخ در اساسنامه شرکتها درج میشود، هر نوع تغییری در آن باید به ثبت رسمی برسد.
شروع سالی مالی و اتمام آن چگونه محاسبه میشود؟
آغاز سال مالی شرکتها به شروع فعالیتهای تجاری آنها وابسته است و پایان سال مالی آنها نیز بر همین اساس محاسبه میشود. اما آغاز و اتمام سال مالیاتی آنها را دولت مشخص میکند.