چک و دسته چک جزو اسناد مهم مالی هستند. برگه چک معتبر تکمیل شده حکم پول نقد را دارد و دارندۀ آن به راحتی می‌تواند با رجوع به بانک آن را نقد کند. در واقع، چک‌ها مهم‌ترین ابزارهای نظام پرداخت کشور هستند و به آسانی به پول تبدیل می‌شوند. گم شدن چک یا مفقودی دسته چک موجب زیان مالی و آسیب به اعتبار فرد می‌شود. بنابراین هنگام مفقودی چک باید فوراً این موضوع را به بانک اعلام کرد و از نقد شدن چک گم شده جلوگیری کرد. در این مقاله به توضیح اقداماتی می‌پردازیم که در صورت مفقود شدن چک باید آنها را انجام دهید.
گم شدن دسته چک
برای اعلام مفقودی دسته چک و دریافت دسته چک المثنی نیازی به چاپ آگهی مفقودی چک در روزنامه‌های کثیرالانتشار نیست. زیرا مهم‌ترین سوء استفاده از چک گم شده، تبدیل آن به پول نقد است. بنابراین اولین اقدام بعد از گم شدن چک، جلوگیری فوری از امکان نقد شدن چک مفقودی است. طبق قانون، دارنده چک در بانک به عنوان مالک شناخته می‌شود. مادۀ چهارده قانون صدور چک تصریح می‌کند: «در صورتی که چک یا دسته چک، به دلایل مختلفی از جمله سرقت، مفقودی یا جعل چک گم بشود، صادرکنندۀ چک می‌تواند با مراجعه به بانک و اعلام مفقودی چک، مانع از پرداخت چک مفقودی به مراجعه‌کننده بشود.»
بانک‌ها برای اعلام مفقودی چک فرم مخصوصی دارند که شما با پر کردن آن در واقع دستور کتبی عدم پرداخت چک مفقودی را برای یک هفته به بانک خواهید داد. طی این هفت روز، صادرکنندۀ چک باید برای اعلام مفقودی دسته چک خود به مراجع قضایی مراجعه کند. در این مرحله نیز نیازی به انتشار آگاهی مفقودی چک نیست. با طی شدن روال قانونی کار، مرجع قضایی گواهی مفقودی چک را صادر می‌کند. سپس با ارائۀ آن به بانک، فرد می‌تواند مطمئن باشد که وصول چک مفقودی تا مشخص شدن تکلیف پرونده در مرجع رسیدگی (حوزۀ قضایی، دادسرا و یا شورای حل اختلاف) امکان‌پذیر نخواهد بود.
آگهی مفقودی دسته چک
روند قانونی اعلام مفقودی چک و دسته چک، نیازی به ثبت آگهی در روزنامه رسمی یا روزنامه‌ها کثیرالانتشار ندارد. برای مانع شدن از سوءاستفادههای احتمالی از دستهچک مفقودی باید گم شدن چک را به صورت کتبی به بانک اظهار کرد. این‌گونه شما می‌توانید از وصول چک گم شده جلوگیری کنید. البته پس از اطلاع دادن به بانک و طی کردن روند احراز هویت، می‌توانید با درج آگهی مفقودی دسته چک در روزنامه‌های محلی یا کثیرالانتشار این موضوع را به صورت عمومی نیز اطلاع‌رسانی کنید. هزینه ثبت آگهی مفقودی چک به تعرفه روزنامه مورد نظر شما بستگی دارد. توجه داشته باشید که نباید هزینه اضافه‌ای برای آگهی گم شدن چک از شما درخواست شود.
گم شدن چک صیاد
بانک مرکزی در شهریور ۱۳۹۶ سامانه‌ای را به نام سامانه صیاد راه‌اندازی کرد. صیاد در واقع نام سامانۀ صدور یکپارچۀ دستهچک است. این سیستم آنلاین بسیاری از مشکلات کاربران چک را رفع می‌کند. از این سامانه برای اعتبارسنجی یکپارچه، کنترل دقیق اهلیت متقاضی دستهچک پیش از صدور و نیز استعلام وضعیت عملکرد صادرکنندۀ چک استفاده می‌شود. همچنین در این طرح، ابعاد چک استاندارد شده و طرح دسته چک تمامی بانک‌ها یکسان گشته است. صدور دسته چک و بررسی مدارک نیز با نظارت بانک مرکزی انجام می‌گیرد. سامانۀ صیاد به صورت بیست‌وچهارساعته برای استعلام‌های شما به منظور اطمینان یافتن از اهلیت چک با پیامک پاسخ می‌دهد. بنابراین گم شدن چک صیاد بسیار کم‌خطرتر از مفقودی چک‌های قدیمی است و نحوه اثبات مفقودی چک و دسته چک نیز بسیار آسان‌تر از قبل شده است.
مدارک لازم برای گرفتن دسته چک المثنی
پس از گم شدن دسته چک، فرد باید با مراجعه به یکی از شعبههای بانک صادرکنندۀ دسته چک، برای صدور دسته چک المثنی درخواست دهد. اگر رئیس شعبه، درخواست صدور دسته چک جدید متقاضی را تأیید کند، این درخواست برای استعلام به سامانۀ صیاد بانک مرکزی فرستاده می‌شود. پس از واجد شرایط تشخیص دادن بانک مرکزی، صدور دسته چک جدید با در نظر گرفتن دسته چک مفقودی قبلی به جریان می‌افتد. بانک مرکزی به افرادی که دارای سابقۀ چک برگشتی هستند یا اشخاصی که بدهی غیرمجاز دارند، دسته چک جدید ارائه نمی‌دهد. مدارکی که متقاضیان باید در این مرحله ارائه دهند به این شرح است:
یک قطعه عکس ۳×۴
کپی مدارک شغلی
کپی مدارک محل سکونت (سند خانه یا اجاره‌نامه به علاوۀ یک قبض برق یا آب یا گاز)
طبق قوانین جدید صدور دسته چک، داشتن معرف نیز برای نهایی شدن کار الزامی است.
اعلام مفقودی چک و دسته چک
سامانه ساد با حمایت معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه راه‌اندازی شده است. «ساد» در واقع سامانه اعلام سرقت و استعلام چک بانکی است. هدف این سامانه پیشگیری از هر گونه سوء استفاده، جعل و کلاه‌برداری با استفاده از چک‌های مفقودی یا دزدیده شده است. ثبت چک مفقودی و سرقتی در این سامانه نیازی به چاپ آگهی مفقودی چک ندارد. همچنین گم شدن چک برگشتی و چک‌های جعلی را نیز می‌توان از طریق این سامانه پی‌گیری کرد. با ثبت و اعلام مفقودی چک در این سامانه، مانع از نقل و انتقال آن در بازار خواهید شد.
«مقالات مشابه» اقدامات ضروری پس از گم شدن، نحوه چاپ آگهی مفقودی و اخذ المثنی برای مدارک زیر:
پرسش و پاسخ کوتاه
اولین اقدام بعد از گم شدن چک چیست؟
اولین اقدام بعد از گم شدن چک، جلوگیری از امکان نقد شدن چک مفقودی است. برای این منظور باید فوراً به بانک صادرکنندۀ دسته چک بروید.
گرفتن دسته چک المثنی چگونه است؟
پس از گم شدن دسته چک، فرد باید با مراجعه به یکی از شعبههای بانک صادرکنندۀ دسته چک، برای صدور دسته چک المثنی درخواست دهد.
آیا چاپ آگهی مفقودی چک الزامی است؟
روند قانونی اعلام مفقودی چک و دسته چک، نیازی به ثبت آگهی در روزنامه رسمی یا روزنامه‌ها کثیرالانتشار ندارد.
چه مدارکی برای گرفتن دسته چک جدید لازم است؟
یک قطعه عکس ۳×۴، کپی مدارک شغلی، کپی مدارک محل سکونت و کپی مدارک معرف
چگونه مانع سوءاستفاده از چک مفقودی شوم؟
برای مانع شدن از سوءاستفادههای احتمالی از دستهچک مفقودی باید گم شدن چک را به صورت کتبی به بانک اظهار کرد.