گروه استانها- درحالی که با ثبت جهانی نظام زراعت به‌نام گناباد بعد از ثبت جهانی قنات قصبه انتظار می‌رفت نگاه‌ها به سوی بهره‌گیری از این دو ظرفیت جهانی معطوف شود اما در عمل دیدیم همه آنچه که ما از ثبت جهانی انتظار داشتیم، فقط بر روی کاغذ ماند. – اخبار استانها –
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گناباد، اواخر آذرماه سال ۱۳۹۷ بود که خبر جهانی شدن زعفران گناباد بر روی خروجی خبرگزاری‌ها و شبکه‌های خبری قرار گرفت؛ خبری که باورش چندان آسان هم نبود، با وجود رقبای قدرتمندی همچون تربت حیدریه با داشتن بیشترین سطح زیرکشت و بزرگترین بازار گل زعفران کشور و قاین به عنوان برند زعفران ایران، نام گناباد موجب بهت و بعضاً واکنش‌هایی شد.
نظام زراعت زعفران مبتنی بر آبیاری قنات با محوریت روستای سنو به عنوان سومین میراث مهم کشاورزی ایران و پنجاه و پنجمین میراث مهم کشاورزی جهان تحت عنوان جیاس توسط سازمان خواربار ملل متحد (فائو) ثبت شد.
ثبت جهانی زعفران در همان حد کاغذ باقی مانده است
مهدی ذوالفقاری، مدیر عامل شرکت تعاونی زعفران کاران و گیاهان دارویی گناباد در همین خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهارداشت: در حالی که با ثبت جهانی نظام زراعت به نام گناباد بعد از ثبت جهانی قنات قصبه انتظار می‌رفت نگاه‌ها به سوی بهره‌گیری از این دو ظرفیت جهانی معطوف شود اما در عمل دیدیم که همه آنچه که ما از ثبت جهانی انتظار داشتیم فقط بر روی کاغذ متوقف ماند.
وی ادامه داد: در حالی که مسئولین شهرهای مجاور ما از یکی دو ماه قبل تمام هم و غم خود را بر روی مشکلات زعفران‌کاران و قیمت پایین خرید زعفران معطوف کرده و با برگزاری جلسات متعدد در سطح استانی و ملی تلاش کردند باری از مشکلات این قشر را بردارند اما ما در گناباد شاهد مظلومیت و تنهایی زعفران‌کاران شهرستان بودیم. این در حالی است که زعفران‌کاری گناباد به شیوه معیشتی بوده و تمام امید مردم کشاورز و خصوصاً منطقه براکوه به فصل برداشت زعفران است.
مصائب زعفران‌کاران| “خشکسالی” برداشت زعفران در خراسان رضوی را کاهش دادزعفران‌کاران در پیچ و خم بازار پر التهاب؛ حمایت کاغذی از طلای سرخ “دلالان” را وارد بازار می‌کندفصل برداشت زعفران و بازار بی‌ثبات طلای سرخ در خراسان‌رضوی/ زغفران‌کارانی که متولی ندارند
ذوالفقاری خاطرنشان کرد: ثبت جهانی زعفران گناباد نشان دهنده ظرفیت غنی این شهرستان در تولید این محصول کشاورزی و اقدام بسیار ارزشمند برای معرفی قابلیت‌های کشاورزی کشور در سطح جهان به شمار می‌رود. نماد زعفران گناباد که جهانی شده است باید بر روی صنایع دستی این شهرستان مانند سفال نقش ببندد تا هر چه بهتر در سطوح ملی و بین المللی معرفی شود ولی تاکنون در این حوزه‌ها اقداماتی صورت نگرفته و نظام زراعت زعفران مبتنی بر قنات در حد همان کاغذ مانده است.
وی ادامه داد: ثبت جهانی زراعت زعفران مبتنی بر قنات در گناباد ثمره نگهداشت خدمات و فعالیت‌های کشاورزی نیاکان این منطقه و نشان دهنده قابلیت‌های مناطق روستایی مانند روستای سنوی این شهرستان است.
حمید بنایی، نماینده سابق مردم گناباد و بجستان در مجلس هم گفت: ثبت جهانی زعفران گناباد به تنهایی کفایت نمی‌کند بلکه باید از این فرصت برای برندسازی و توسعه زنجیره‌ای آن در داخل و خارج کشور بهره گرفت.
بنایی استقرار دبیرخانه دائمی ثبت جهانی نظام زراعت زعفران مبتنی بر قنات در روستای سنو را از مطالبات مردم این شهرستان دانست.
گروه‌های مردمی بعد از ثبت جهانی باید تلاش بیشتری کنند
علی کیانی‌راد، رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با تسنیم اظهارداشت: نظام میراث کشاورزی جهانی (جیاس) توسط فائو در سال ۲۰۰۲ پیشنهاد شد.
وی ادامه داد: هدف از نظام جیاس این است که نظام‌های سنتی در دنیا شناسایی و معرفی شود و در راستای حفظ آن تلاش کنند، آثار ثبت شده در جیاس باید دارای این شاخصه‌ها باشد، منحصر به فرد و دارای سابقه تاریخی ، نقشی در امنیت غذایی جامعه داشته باشد، یک دانش بومی پشت آن باشد، تنوع زیستی داشته باشد، روابط اجتماعی و فرهنگی حول آن شگل گرفته و در انتها جذابیت گردشگری داشته باشد.
رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی بیان داشت: از سال ۲۰۱۰ که نظام کشاورزی راه افتاد تاکنون ۶۲ نظام در ۲۱ کشور شناسایی شده که بیشترین آن مربوط به چین است و در سال ۲۰۱۴ دبیرخانه جیاس در مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی راه اندازی شد که اولین نظام ثبت شده در ایران کشاورزی بر قنات در کاشان بود و پس از آن دو نظام تولید انگور در ملایر و زراعت سنتی زعفران مبتنی بر قنات ثبت شده است.
کیانی راد افزود: برای هر کدام از این نظام‌ها برنامه عمل در پروپزال مشخص شده که باید برای اعتلای این نظام چه اقداماتی صورت گیرد. برای یک نظام ۵ درصد مسیر ثبت آن است و ۹۵ درصد کارهای عملیاتی است که باید انجام شود، این اقدامات باید توسط جامعه محلی صورت گیرد که به عنوان مثال در ملایر در حال حاضر کمیته‌های ملی، استانی و محلی تشکیل شده و اقدامات ارزنده ای انجام داده اند.
آماده راه اندازی دبیرخانه در گناباد هستیم
نعمت غفوری، مدیر جهاد کشاورزی گناباد نیز اظهارداشت: این نظام و نوع زراعت زعفران یک فرهنگ و سنت قدیمی‌است که هنوز در روستاهای گناباد خصوصا اراضی کوهپایه شهرستان جریان دارد و استفاده از ابزار سنتی و روش‌های کاشت، داشت و برداشت غیر مکانیزه بوده و بیشتر بصورت یدی شرایط ثبت جهانی این نوع فرهنگ و سنت‌های مرتبط را حائز شرایط ثبت جهانی کرد.
وی ادامه داد: بنابراین هر اقدامی که این سنت‌ها را بخواهد به سمت مکانیزه شدن و تغییر اشکال و سنت‌های قدیمی بدل کند شرایط ثبت جهانی را از بین می‌برد. حفظ آیین‌ها و سنت‌ها در حوزه فعالیت‌های میراث فرهنگی و مشارکت خود مردم و NGO2هاست.
مدیر جهاد کشاورزی گناباد در خصوص راه اندازی دبیرخانه جیاس در روستای سنو نیز عنوان کرد: جهاد کشاورزی ساختمانی را جهت این دبیرخانه آماده کرده و باید یک انجمن یا شخصی آن را از جهاد کشاورزی تحویل بگیرد و کار را شروع کند.