اظهارنامه مالیاتی 1402: تکمیل، ثبت و ارسال (راهنمای کامل)

کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در کشور فعالیت می‌کنند و معاف از مالیات نیستند
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که خارج از کشور فعالیت می‌کنند
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور اقامت دارند، اما درآمدشان از داخل ایران است
کلیه اتباع غیر ایرانی (چه حقیقی، چه حقوقی) که در ایران درآمد دارند و مشمول مالیات هستند

شهرداری‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه در 31 استان کشور
کلیه سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند
کلیه موسسات و وزارت‌خانه‌ها
کارگرها، صیادها، عشایر، دانشجوها و شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی

اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی موضوع ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم
اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گروه اول ماده 95 ق.م.م.
اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم ماده 95 ق.م.م.
اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم ماده 95 ق.م.م.
اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی که درآمد املاک دارند، مستند بر ماده 57 و 80
اظهارنامه مالیاتی انحلال شرکت طبق مانده 114 و 116 ق.م.م.

بر اساس سنوات گذشته، مهلت ثبت اظهارنامه مالیاتی 1402 برای اشخاص حقیقی تا 31 خرداد سال بعد و برای اشخاص حقوقی حداکثر تا 4 ماه پس از سال مالیاتی (31 تیر) خواهد بود. امکان تمدید این تاریخ‌ها وجود دارد.
اساسا این اظهارنامه باید با توجه به سال مالیاتی تنظیم و ارسال شود. در قانون مالیات‎های مستقیم، سال مالیاتی از فروردین ماه هرسال آغاز می‌شود و در اسفند ماه تمام می‌شود. اما بعضا در اساس‌نامه اشخاص حقوقی، سال مالی شرکت با سال مالیاتی منطبق نیست.
در این شرایط، سال مالی شرکت به جای سال مالیاتی مبنای محاسبه مالیات و ارائه اظهارنامه قرار می‌گیرد، و اشخاص حقوقی می‌توانند ظرف مدت چهارماه از پایان سال مالی خود برای تنظیم اظهارنامه مالیاتی و ارائه آن اقدام کنند. اینکار باید در همین بازه انجام شود تا شرکت مشمول جریمه و مالیات علی الرأس نشود.
توجه: اگر موسسه یا شرکت اشخاص حقیقی و حقوقی هیچگونه فعالیت مالی نداشته باشد، همچنان باید اظهارنامه مالیاتی را ارسال کرد؛ زیرا فقدان فعالیت مالی دلیل بر عدم ارسال نیست. در این حالت اظهارنامه باید به صورت سفید با سایر مدارک ارائه شود تا مودی مشمول جریمه نشود.

شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری
رونوشت کارت ملی و شناسنامه اعضای هیات مدیره و صاحبان امضا اسناد تعهدآور
گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی یا حقیقی
صورت سود و زیان کلیه اشخاصی که مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد هستند
مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور
صورت بهای تمام‌شده کالاهای تولید‌شده یا خدمات ارائه‌شده که به فروش رفته‌اند
کلیه قراردادهای شرکت یا موسسه با اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی یا دولتی
گواهی‌های گردش حساب مهرشده با مهر شعبه شرکت یا موسسه
مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی
سند مالیات‌های پرداخت‌شده که توسط سازمان مالیاتی کشور برای کسر مالیات تایید شده باشد
گواهی حساب‌های سال‌های قبل مودی مالیاتی برای بررسی ممیز اداره مالیات
کارت بازرگانی (در صورت وجود)
کد کاربری، رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبت نام برای ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی
سایر اسنادی که به تشخیص اداره دارایی لازم‌اند، مانند پرداختی‌های بیمه

شما به این اطلاعات احتیاج دارید تا بتوانید 26 جدول موجود در سامانه مالیاتی را تکمیل کنید:

جدول 1: پرداخت‌های مربوط به اظهارنامه مالیاتی
جدول 2: اطلاعات مجوزهای تأسیس و بهره‌برداری
جدول 3: اسامی اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل
جدول 4: فهرست دفاتر رسمی ثبت‌شده
جدول 5: جزییات پذیرش بورس سهام
جدول 6: درآمدهایی که مالیات آن‌ها پیش‌تر به صورت مقطوع پرداخت شده است
جدول 7: درآمدهای معاف
جدول 8: استهلاک زیان سنواتی
جدول 9: معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی
جدول 10: توسعه، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی (ماده 138 ق.م.م.)
جدول 11: معافیت‌ها و بخشودگی‌های درآمد حاصل از فعالیت‌های خارج از کشور (کسر از مالیات مقرر) تبصره ماده 180 ق.م.م.
جدول 12: فعالیت‌های حاصل از توافقنامه‌های مالیاتی موضوع ماده 168 ق.م.م.
جدول 13: ثبت کمک‌های مالی پرداختی
جدول 14: ترازنامه
جدول 15: صورت سود و زیان
جدول 16: گردش حساب سود (زیان) انباشته
جدول 17: موجودی مواد و کالا
جدول 18: سرمایه
جدول 19: انواع محصولات اصلی به ترتیب بیشترین فروش
جدول 20: بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفته
جدول 21: بهای تمام‌شده کار انجام‌شده پیمانکاری/ارائه خدمات
جدول 22: تعداد کارکنان
جدول 23: درآمد ناخالص پیمانکاری/ارائه خدمت
جدول 24: فهرست صادرات و مابه‌ازای دریافتی
جدول 25: اطلاعات مالک/مالکان
جدول 26: اطلاعات سرمایه‌گذاری خارجی

تا پیش از سال 1391 مودیان مالیاتی باید اظهارنامه‌های کاغذی را از مراجع مربوطه را می‌خریدند، آن را طبق جدول ضرایب مالیاتی تکمیل می‌کردند و برای اداره مالیات می‌فرستادند.
برای تسهیل و تسریع این فرآیند، اکنون می‌توان با مراجعه به سایت سازمان امور مالیاتی اظهارنامه‌های مربوطه را تکمیل و تسلیم کرد. اظهارنامه ارزش افزوده و دریافت پلمب دفاتر هم در سامانه‌های مربوطه به صورت آنلاین انجام می‌شود.
مراحل اصلی تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی 1402 به شرح زیر است که در ادامه با جزئیات آورده شده‌اند:
1.ثبت نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی
a.پیش ثبت نام شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری
b.تایید اطلاعات پیش ثبت نام و دریافت اطلاعات کاربری
c.ثبت نام شماره اقتصادی
d.تایید اطلاعات ثبت نام
2.دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک
3.ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
4.دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت الکترونیک


مرحله 1. ثبت نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی
ملاحظه کردید که ثبت نام در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی چهار گام اصلی دارد. ابتدا وارد وب‌سایت tax.gov.ir شوید. با جست‌وجوی عبارت «سامانه اظهارنامه مالیاتی» در مرورگر دستگاه‌تان هم می‌توانید سایت سازمان امور مالیاتی کشور را پیدا کنید.
1-1. پیش ثبت نام الکترونیکی
برای ثبت نام اظهارنامه مالیاتی روی گزینه «ثبت نام الکترونیک» بزنید. صفحه بازشده به طور پیش‌فرض روی «ورود» تنظیم شده است که باید آن را به «ثبت نام» تغییر دهید.
پس از ورود باید گزینه «پیش ثبت نام جدید» را انتخاب کنید. در صفحه جدید، اطلاعات پایه درباره فعالیت اقتصادی شما در سیستم ثبت می‌شود. برای تکمیل این مرحله باید کد اقتصادی داشته باشید.
پس از بررسی آنلاین و سیستمیِ این اطلاعات (تا حد امکان)، در کمتر از سی دقیقه نام کاربری و رمز عبور از طریق پیامک در اختیار شما قرار می‌گیرد. وجود مغایرت در اطلاعات نیز از طریق پیامک اعلام می‌شود.

2-1. ثبت نام الکترونیکی
مجددا درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی را باز کنید (my.tax.gov.ir)، و از بخش «ورود» با نام کاربری و رمز عبورتان وارد پنل کاربری خود شوید.
اکنون اطلاعات تکمیلی درباره فعالیت و بنگاه شما اخذ می‌شود، اطلاعاتی شامل اطلاعات شعب، انبار، نمایندگی‌ها، مجوزها، اعضا و فعالیت‌ها.
3-1. اعتبارسنجی اطلاعات
اطلاعاتی که در مرحله قبل ثبت کردید، توسط سازمان امور مالیاتی کشور به صورت الکترونیک اعتبارسنجی می‌شود.
در صورت اعتبار ستادی و میدانی اطلاعات ثبت‌شده با پرونده‌های فیزیکی، وارد آخرین مرحله از این گام می‌شوید (موسوم به وضعیت 45 که ارسال اظهارنامه الکترونیک است). وجود مغایرت در اطلاعات از طریق پیامک اعلام خواهد شد.
4-1. مرحله نهایی
حالا با استفاده از اطلاعات کاربری‌تان می‌توانید از تمام خدمات الکترونیک این سامانه استفاده کنید و جهت تنظیم اظهارنامه مالیاتی خود اقدام کنید.
توجه: اگر طبق مجوز مراجع ذی‌صلاح بیش از یک محل فعالیت داشته باشید، برای همه آن‌ها یک ثبت نام انجام شده و (طبق اعلام مودی) یک محل به عنوان دفتر مرکزی مشخص می‌شود. اما اگر در یک محل چندفعالیت صنفی انجام می‌شود، برای هرفعالیت ثبت نام لازم است.
مراحل 2 تا 4. گرفتن اظهارنامه مالیاتی و تکمیل آن
پس از طی مراحل قبل، اکنون شما به عنوان مودی مالیاتی شناخته می‌شوید و با در اختیار داشتن کد کاربری و رمز عبور می‌توانید برای استعلام اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی اقدام کنید.
برای این منظور، پس ورود به سامانه با اطلاعات دریافت‌شده از سامانه خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی، مراحل زیر را دنبال کنید:
1. انتخاب اظهارنامه مدنظر از قسمت خدمات اصلی مالیات
2.ثبت اظهارنامه در سامانه و ورود به محتوای اظهارنامه از طریق گزینه «مشاهده»
3.تکمیل جدول‌های مالی و ترازنامه توسط مودی حقوقی
4.چاپ و بررسی نسخه پیش‌نویس
5.تایید نهایی اطلاعات و ارسال آنها به سازمان امور مالیاتی کشور
6.دریافت کد رهگیری
7.صدور الکترونیکی قبض مالیاتی و امکان پرداخت آن

ورود دقیق و صحیح اطلاعات برای تهیه اظهارنامه و هرسند مالی دیگر بسیار مهم است. اطلاعاتی که باید در اظهارنامه شما وارد شوند عبارت‌اند از:
کد کاربری و رمز عبور محرمانه ارسال‌شده از اداره دارایی محل شرکت
اطلاعات هویتی صاحبان امضا طبق اساس‌نامه
اطلاعات حسابداری
اطلاعات سود و زیان
اطلاعات ترازنامه شرکت
رفع مغایرت اختلاف ترازنامه در صورت وجود
درج اقلام معاف از پرداخت مالیات
بررسی اظهارنامه و تطبیق مبلغ درآمد مندرج با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارش فصلی
ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری

توجه: پس از تایید نهایی اطلاعات واردشده برای صدور اظهارنامه الکترونیکی در سال مالیاتی مزبور، باید از سیستم کد رهگیری بگیرید که ملاک دریافت اظهارنامه شما و مرجع پیگیری آن در اداره مالیاتی و سامانه جامع مالیاتی است.

پرداخت مالیات به دو شکل انجام می‌شود:
خوداظهاری؛ که مؤدی سود، زیان و ... را شخصا از طریق استعلام اظهارنامه مالیاتی اعلام می‌کند؛ و ممیزین مالیاتی بر اساس آن میزان مالیات را محاسبه می‌کنند.
علی الرأس؛ وقتی مودی اظهارنامه‌ای تنظیم نکند یا اظهارنامه او پذیرفته نشود، بازرسان رأسا اسناد و مدارک مالی شرکت را بررسی کرده، و با محاسبه میزان سود و زیان سالان، مالیات را مشخص می‎کنند.
حالت دوم به نفع مودیان نیست، زیرا معمولا مبلغ بیشتری برای مالیات آنها مشخص می‌شود. تا اینکه خود آن‌ها برای انجام اینکار اقدام کنند.
همچنین همان‌طور که اشاره شد، این اظهارنامه‌ها باید در پایان سال مالیاتی یا چهارماه پس از پایان سال مالی مطابق با اساس‌نامه شرکت‌ها ارسال شود. در غیر این‌صورت تا 30% مبلغ مالیات پرداخت‌نشده مشمول جریمه (غیر قابل بخشش) می‌شود.
طبق بند ت ماده 132 قانون ق.م.م. نیز شرط برخورداری از هرنوع معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقیِ فعال در مناطق آزاد تجاری و سایر مناطق ویژه اقتصادی، ثبت اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر است.
مودیانی که سه سال متوالی اظهارنامه خود را به طور کامل و بی‌نقص در زمان مقرر ارسال کنند، می‌توانند از 5% پاداش خوش‌حسابی پرداخت مالیات بهره‌مند شوند؛ درصدی که حداقل برای اشخاص حقوقی می‌تواند به مبلغی چشمگیر تبدیل شود.

اطلاعات حساب‌های بانکی مودی باید طبق اطلاعات مستند وارد شوند تا ممیزان و سرممیزان دارایی بتوانند آنها را ارزش‌یابی و راستی‌آزمایی کنند.
اگر اطلاعات بانکی به درستی وارد نشود، سامانه دارایی با ارتباط سامانه بانکی مربوطه اطلاعات موثق را دریافت کرده و آن ملاک بررسی خواهد بود.
ورود اطلاعات هویتی مدیرعامل قانونی شرکت در زمان تنظیم اظهارنامه در سال مالیاتی مزبور الزامی است.
افرادی که حق امضا دارند طبق آخرین تغییرات اساس‌نامه باید اطلاعات‌شان وارد شود. اگر موسسه‌های حسابرسی ثبت اظهارنامه مالیاتی 1402 را انجام می‌دهند، اطلاعات آن‌ها وارد شود.
اگر تراز مالی در پایان دوره وارد نشده و مبالغ مربوطه درج نشود، ارسال اطلاعات به سازمان امور مالیاتی ممکن نیست.
اختلاف تراز دارایی‌ها و بدهی‌ها همواره باید صفر شود.
برای ارسال اظهارنامه بدون امضای الکترونیک باید نام کاربری و کد رهگیری پیش ثبت نام را وارد کنید.
برای ارسال اظهارنامه با امضای الکترونیک، توکن خود را به رایانه وصل و کد امنیتی را درج کنید تا اظهارنامه امضا شود.

در آخر، بهتر است برای تنظیم قانونی و صحیح این اظهارنامه، طوری که با اصول حسابداری هم مطابقت داشته باشد از کارشناسان حرفه‌ای این حوزه کمک بگیرید؛ یا حداقل از تجربه‌های شرکت‌های همکار بهره ببرید.
چراکه ایرادات عمدی و حتی سهوی می‌تواند جریمه‌های سنگینی را به مودیان تحمیل کند. تیم مجرب «آسان ثبت» آماده کمک به شما برای تهیه و تکمیل اظهارنامه مالیاتی و دفاتر قانونی‌تان است.